Россиянинг энг йирик давлат нефт компанияси «Роснефт» раҳбари Игор Сечин долларнинг паст курси ва юқори тарифлардан норозилик билдирди. Унинг таъкидлашича, давлат компаниялари учун даромадларни камайтираётган асосий омиллардан бири — рублнинг мустаҳкамлашуви ҳисобланади. 2024 йил бошидан бери доллар 23 фоизга арзонлашиб, 78 рубл атрофига тушди.
Сечиннинг айтишича, Россияда кредит ставкалари ва энергия нархлари инфляция даражасидан анча тез ўсмоқда. Масалан, 2024 йил июлида электр энергияси нархи 9,1 фоизга кўтарилган, августда яна 11,6 фоизлик индексация режалаштирилган. Шунингдек, «Транснефт» нефт қувурлари учун тарифларни 9,9 фоизга оширган. РЖД эса нефт маҳсулотларини ташиш учун 13,8 фоизлик нарх оширишни амалга оширган.
Компания харажатларни қисқартиришга ҳаракат қилмоқда, аммо бу тушаётган даромадлар суръатига мос келмаяпти. 2025 йил I чорагида «Роснефт»нинг тушуми 2,28 трлн рублни ташкил этди — бу ўтган чоракдан 8,5 фоизга ва ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 12 фоизга кам. Шу билан бирга, мартдаги йиллик инфляция 10,3 фоизни ташкил этган.
Сечиннинг фикрича, валюта курси устидан назорат МБ қўлида бўлиб, у давлат компанияларининг иш шароити ва солиқ юкини ҳисобга олмасдан қарорлар қабул қилмоқда. У буни экспортдан тушум камайиши, валюта алмашинувидаги йўқотишлар ва нефтнинг рублдаги баҳосининг пасайиши билан изоҳлади.
Иқтисодчиларнинг фикрича, рублнинг мустаҳкамлиги юқори асосий ставка билан боғлиқ. Бу ички талабни пасайтиради, импорта бўлган талабни қисқартиради ва рубл активларини валютага нисбатан жозибадор қилади. Экспортчилар ҳам валюта захираларини сотиб, рубл депозитлардан фойда кўришга ҳаракат қилмоқда.
Айни пайтда, Сечин юқори фоиз ставкалари компаниянинг соф фойдасига салбий таъсир кўрсатганини таъкидлади. Унга кўра, кредитлар бўйича фоиз тўловлари бир йилда 1,8 баробарга ошган.
Энди Россия Марказий банки яқин орада асосий ставкани пасайтириши кутилмоқда. Чунки инфляция секинлашмоқда ва иқтисодиёт совиш фазасига ўтмоқда.
Бироқ, табиий монополиялар тарифларининг инфляциядан юқори суръатда ўсиши — фақат «Роснефт» эмас, балки кенг аҳоли қатлами учун ҳам асосий муаммо бўлиб қолади. 2025 йил охири ва 2026 йилда уларни яна индексация қилиш режалаштирилган.