2025 йилда лавозимга келган Рим папаси Лев XIV сунъий интеллект (СИ) технологияларининг назоратдан чиқишига қарши курашни ўз понтификатининг асосий йўналиши сифатида танлади. Унинг таъкидлашича, СИ инсон шаъни, меҳнат ва адолат учун жиддий таҳдид солиши мумкин.
Папа кардиналлар олдидаги илк нутқида ушбу хавфларга алоҳида урғу берди. У икки кундан сўнг журналистлар билан суҳбатда технологияларнинг «беқиёс салоҳияти»ни тан олган ҳолда, улар фақат умумий яхшилик учун масъулият билан ишлатилиши лозимлигини қайд этди.
Лев XIV — АҚШдан сайланган биринчи папа ва математика фанидан таҳсил олган ватикан раҳбари. У ўз номини, саноат инқилоби даврида ишчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилган Папа Лев XIII шарафига олгани бежиз эмас, дейилади Ватикан расмий изоҳида.
Францискан рўҳонийси ва Ватикандаги СИ ахлоқи бўйича маслаҳатчи Паоло Бенантига кўра, черковнинг бу соҳадаги иштироки табиий: «Черков осмонга қарашни, лекин заминда юришни ўргатади. СИ инсон ҳуқуқлари ва қадр-қимматини бузиши мумкин, айниқса паст малакали ишчиларга таъсири оғир бўлади».
СИ соҳасида етакчи мутахассислар, хусусан Илoн Маск каби тадбиркорлар ҳам бу технологияни назоратсиз ривожлантириш инсоният учун хавфли эканлигини таъкидлаб келишмоқда.
Ватикан СИ бўйича ўз фаолиятини Папа Франциск даврида бошлаган. 2020 йилда IBM ва Cisco каби компаниялар билан бирга «Рим ахлоқий чақируви»га имзо чеккан. Жорий йил бошида эса Ватикан расмий баёнотида СИ инсонни ўзига қарам қилиши мумкинлигидан огоҳлантирган.
АҚШ президенти Доналд Трамп СИ соҳасидаги хавфсизлик қоидаларини бекор қилиб, ярим трлн долларлик янги лойиҳаларни бошлаган бир пайтда, Ватикан ушбу жараёнга демократик ечимлар таклиф қилишга тайёр. Европа Иттифоқи ҳам ахлоқий чекловлар ўрнига рақобатбардошликка урғу бермоқда.
Лев XIV Италия Бош вазири Жоржа Мелони билан илк суҳбатида «инсонпарвар ва ахлоқий СИ ривожи»ни қўллаб-қувватлашга ваъда берди. Ундан аввал, Франциск G7 саммитида ҳам ушбу масалани кўтарган эди.
Бенантининг фикрича, Ватикан ўз глобал таъсир доираси орқали камбағал мамлакатларда СИ’га нисбатан тенг ҳуқуқли ёндашувни тарғиб қилиши мумкин. Чунки СИ технологиялари ҳозирча бой давлатлар ва IT гигантлар қўлида жамланган.
Бир ҳафта олдин Папа Лев XIV номи билан Африка етакчиси Иброҳим Траорега бағишланган «тарғибий» видеоролик тарқалди. Ватикан буни сохта контент, яъни deepfake деб атади. Бу ҳам СИ билан боғлиқ ахлоқий муаммоларни яққол намоён этди.