2017 йилда «Бир макон — бир йўл» ташаббуси доирасида имзоланган келишувга мувофиқ, Тошкентдаги Conch Cement заводи 2023 йилда ишга тушди. У Ўзбекистондаги тўққизта йирик хитой цемент заводларидан бири бўлиб, мамлакат ишлаб чиқариш ҳажмининг ярмини таъминлаяпти.
Бундай кенг миқёсда ишлаб чиқариш нархларни сезиларли туширди. 2020–2021 йилларда бир тонна цемент $70 бўлган бўлса, ҳозир $40 атрофида. Аммо бу ҳолат кичик ва ўрта корхоналарни бозордан сиқиб чиқармоқда. 2024 йил бошида 20 га яқин цемент заводи умуман ишламади.
ДАЛ Текник Зомин Cемент заводи фаолиятини тўхтатди, айрим ишчилар ишдан бўшатилди. Қувасойцемент эса 2024 йилнинг биринчи ярмида 14 млрд сўм зарар кўрди. Очиқча демпинг сиёсатига қарши давлат томонидан текширувлар бошланди. «Шангфенг — Дўстлик кўприги» заводи 4,9 млрд сўм жаримага тортилди.
Хитой компаниялари янги заводларни стандартлаштирилган дизайн ва қисқа муддатда қуриш модели орқали ишга туширмоқда. Бу самарадорликни оширмоқда ва харажатларни камайтирмоқда. Бунга жавобан, маҳаллий заводлар энергия тежамкорлик, арзон хомашё ва ишлаб чиқариш соатларини ўзгартириш орқали мослашишга ҳаракат қилмоқда.
Ҳукумат цемент таклифини ошириш ва нархни барқарорлаштириш мақсадида солиқ имтиёзлари жорий қилди. Бироқ, бозор ҳажми эҳтиёждан икки баробар катта. Бошқа мамлакатлардаги каби, хитой цемент экспансияси Ўзбекистонда ҳам бозорни ўзгартирмоқда.
Жаҳон цемент ассоциацияси бу жараённи мураккаб ва узоқ муддатли деб баҳолайди. Хитой компанияларининг «Четга чиқиш» сиёсати ва БРИ орқали ташқи бозорлардаги фаоллиги давом этмоқда. Тошкентда ҳамкорликни юмшатиш учун учрашувлар ўтказилмоқда, бироқ демпинг хатари сақланиб қолмоқда.