Россия махсус хизматларининг муваффақиятсизлиги ва ҳарбий салоҳиятга берилган зарбадан сўнг, Владимир Путин куч намоён этишнинг самарали йўлини излашга мажбур бўлди, аммо унинг «интиқоми» (агар шундай аташ мумкин бўлса) кутилаётганидан анча заиф бўлиб чиқмоқда.
Reuters агентлигининг Оқ уйдаги манбаларига таянган ҳолда ёзишича, ҳақиқий интиқом ҳали олдинда — бу ҳукумат биноларига зарба ёки қўшма ёпирилма ҳужум бўлиши мумкин. Аммо таҳлилчи Александр Желениннинг фикрича, Россия Федерацияси бу ҳужумга муносиб жавоб бера олмайди.
СБУнинг Z-Россияни ларзага келтирган «Ўргимчак тўри» амалиётидан сўнг, унда Россиянинг ҳарбий ҳаракатга лаёқатли стратегик бомбардимончиларининг камида учдан бир қисми йўқ қилинди, Путин интиқом олиши муқаррар экани аён бўлди. Биринчидан, у ўч олишни яхши кўрадиган одам. Иккинчидан, бу зарба фақат стратегик авиацияга эмас (бу турдаги самолётларни Россияда ишлаб чиқаришни деярли унутишган), балки унинг аллақачон заиф бўлиб қолган шахсий манманлигига ҳам тузатиб бўлмас зарар етказди.
Путин на фақат ожиз ва ҳақоратланган ҳолда қолди, балки, шубҳасиз, қўрқиб ҳам кетди. Ҳақиқатдан ҳам, у учун энг ишончли таянч — ФСБ, ГРУ, Тергов қўмитаси ва бошқа махсус хизматлар СБУ томонидан Россия ҳудудининг ўзида ўтказилган кенг қамровли операцияни пайқамай қолишди. Аён бўлдики, уларнинг эришиб турган энг катта «муваффақияти» — ўзлари ўйлаб топган жосус ва диверсантларни «фош қилиш» ва яширинмасдан юрган мухолифатчиларни қамоққа олиш экан.
Илон Маск эса мазкур украин амалиётига мутлақо мавзуга тўғри келмайдиган фикр билдириб, келажак учувчисиз дронларда, деб ёзди ва асосий нуқтани пайқамади: бу ерда гап россиялик махсус хизматларнинг мисли кўрилмаган шармандалигида эди. Украина томони ФСБ кўз ўнгида Россиянинг бешта ҳудудида, стратегик авиация аэродромларига яқин жойларда ўнлаб, балким юзлаб, зарбдор дронларни олиб кириб, йиғиб, созлаб ва ишга сола олди! Бу каби усул билан нафақат учувчи, учувчисиз техникани ҳам йўқ қилиш мумкин.
Айтиш жоизки, ушбу операцияни СБУ сафлари россиялик агентлардан буткул тозаланмасдан амалга ошириб бўлмасди — бу ишни мазкур идора раҳбари Василий Малюк қойилмақом тарзда бажарди.
Қандай бўлмасин, Путин интиқом олишга уриниши аниқ эди. Савол шунда эдики — буни у қандай йўл билан амалга оширади? Россиянинг ҳарбий тарғиботчиларидан иборат блогерлари ёввойиларча бақирар, табиийки, ядровий зарба беришни талаб қилишарди. Шу орада янги ҳужум воситаси сифатида машҳур «Орешник» ҳақида ҳам гап-сўзлар пайдо бўлди.
Бу орада Кремл эгаси одатига кўра, ўзи учун кутилмаган ва қўрқинчли воқеа юз берганда бўладиганидек, бир неча кунга ахборот майдонидан йўқ бўлиб қолди. Экспертларнинг айтишича, Россия телевидениеси орқали унинг тирик чиқишлари ўрнига махсус ҳолатлар учун тайёрланган «консерва» чиқишлар намойиш қилинди.
Доналд Трампнинг ўзининг россиялик ҳамкасбига қилган қўнғироғини ҳам қайд этиб ўтиш керак. Бу Трампга хос ҳаракат эди: бир томондан — ўз руҳига яқин бўлган раҳбарни қўллаб-қувватлаш, иккинчи томондан — дўстона тарзда уни интиқомда шўнғимасликка чақириш. Америка президенти ушбу суҳбатни шарҳлар экан, Путин стратегик авиацияга берилган зарбага жавоб қайтариш ниятида эканини ёзди. Шу билан бирга, на мавзуга, на пайтга мос бўлмаган ҳолда Трамп суҳбатда Эрон ҳақида ҳам гап борганини таъкидлади. Аниқроғи, агар Теҳрон ўз ядровий дастурини тўхтатмаса, норозиликка ўрин йўқ, деб ёзди. Савол туғилади: Украина томонидан Россияда ўтказилган операциянинг Эронга қандай алоқаси бор?
Аслида эса Трамп ўз услубида Путинга навбатдаги келишувни таклиф қилди: сен Украинага ядровий зарба бермайсан, биз эса, иттифоқдошинг Эрон устига уларни тош асрига қайтариб, бомба ёғдирмаймиз.
Бу муҳим огоҳлантириш эди. Агар Путин ўз атрофидаги блогерлар ва ҳарбий ҳайқириқларга эргашиб, Украинага ядровий зарба берганида, у ҳарбий жиҳатдан ҳеч нарсага эришмаган бўларди — Украина армияси тарқоқ ҳолатда, ва бундай зарба ҳарбий жиҳатдан унга катта йўқотиш келтирмасди. Аммо бундай ҳаракат тинч аҳоли ўртасида оммавий ҳалокатга олиб келган бўларди. Бундай ҳолда Путин нафақат Ғарб томонидан (ёдда тутайлик: Хитой ҳам ядровий қурол қўлланилишига қарши), бевосита ҳарбий жиноятчи сифатида баҳоланган бўларди — бу эса жиддий оқибатларга олиб келади.
Бундан ташқари, Украинага ядровий зарба бериш орқали Путин Америкадаги асосий иттифоқдоши — Доналд Трампни ҳам мураккаб ҳолатда қолдирарди. Шундай вазиятда Трампда бошқа илож қолмасди: у «Россия Федерациясини тор-мор қилишни хоҳловчилар коалицияси»га шубҳасиз қўшилишига тўғри келарди.
Энди Россиянинг Украинага қарши «Орешник» номи остида кўп реклама қилинган ракеталар билан жавоб зарбасига келсак, бу ерда ҳам муаммолар етарли. Ҳозирча, у ишга солинмаган экан, у билан душманларни қўрқитиш ва ўз тарафдорларини руҳлантириш мумкин. Бироқ агар Путин ушбу тизимдан фойдаланганида, у амалда модернизация қилинган совет стратегик ракета тизими — «Рубеж» эканлиги аён бўларди ва ўша «вундерваффе» (мўъжизавий қурол) билан бир неча кўпқаватли уйларни йўқ қилиш мумкин бўларди, холос — у билан урушни ютиб бўлмайди. «Орешник» ёки «Рубеж»нинг ядровий бўлмаган вариантидаги камчиликларидан бири — унинг нисбатан паст аниқлигидир.
Барча шу омилларни ҳисобга олганда, Владимир Путиннинг Украинага нисбатан «даҳшатли интиқоми» — СБУ томонидан Россия ҳудудида амалга оширилган ғоят таъсирли операцияга жавоб сифатида — фақатгина дрон ва ракеталар орқали амалга ошириладиган навбатдаги оммавий ҳужум форматида кечди.
6 ва 7 июн кунлари Россия Киев, Суми, Луцк, Харкив ва Украинадаги бир қатор бошқа шаҳар ва аҳоли пунктларига ҳужум қилди. Украина Қуролли кучлари Ҳаво кучлари қўмондонлиги коммуникациялар бошқармаси раҳбари Юрий Игнатнинг маълумотларига кўра, фақат 6 июннинг ўзида Россия Украинага 407 дрон ва 44 та ракета учирган. Ҳужум натижасида бир неча тинч аҳоли ва қутқарувчилар ҳалок бўлди. 70 нафарга яқин одам, жумладан болалар ҳам жароҳатланди.
Шуни қайд этиш жоизки, бу галги ҳужумларда Россия томонидан ишлатилган ракеталар сони аввалги оммавий зарбаларга нисбатан анча кам бўлди. Илгариги шабҳаларда 90 та ракетагача етиб борган бўлса, бу гал — унинг ярмича бўлди.
Бу ерда Путиннинг энг яқин тарафдорларидан бири — Дмитрий Медведевнинг бир вақтлар Россия ҳарбий-саноат мажмуаси корхоналарини текшириш чоғида айтган сўзларини эслаш жоиз: «Россиянинг ракеталари ҳеч қачон тугамайди». Балки ракеталар тугамас, аммо уларни учирадиган ускуналар — украиналикларнинг «Ўргимчак тўри» амалиётидан кейин, аниқки, жуда танқис бўлиб қолган.
Бундан ҳам аянчлиси, Россия томонидан Украинага нисбатан жавоб зарбаси урилиши арафасида, 5 июн куни украиналиклар Брянскдаги «Искандер» ракеталари омборини йўқ қилишди. 7 июн куни эса украин махсус хизматлари томонидан ўтказилган яна бир кучли амалиёт — «Ўргимчак тўри-2» деб аталмоқда — Россиянинг темир йўл юк поездини нишонга олди. Хабарларга кўра, 13 та танк ва юздан ортиқ зирҳли техника ҳамда автомобил техникаси йўқ қилинган.
Бу саволга жавоб: Украинада «кўзир қарта» борми?
Бу ерда беихтиёр 1974 йил 30 октябрда Заирда бўлиб ўтган машҳур «аср жанги»даги воқеа ёдга тушади. Ўша жангида Муҳаммад Али рақиби Жорж Форманга қарата шундай деган эди: «Бу сендан қўлингдан келадиган бор зарбами?»
Эслатиб ўтаман, ушбу афсонавий жангда Муҳаммад Али рақибини нокаут билан енгган эди.
Худди шу гапни бугун Путиннинг «даҳшатли интиқоми» ҳақида ҳам айтиш мумкин: Бу унинг қўлидан келадиган барча ишми? Шунқага ўхшайди.