Миллий статистика қўмитаси 2025 йилнинг январ-июн ойларига оид кичик тадбиркорлик статистикасини эълон қилди. Унга кўра, кичик тадбиркорлик субъектлари мамлакатнинг ялпи ички маҳсулотига 49,6 фоиз ҳисса қўшган. Ўтган йилнинг шу даврида кўрсаткич 47,5 фоизни ташкил қилган эди.
Эътиборлиси, ялпи ички маҳсулотнинг деярли ярми кичик тадбиркорлик субъектлари ҳиссасига тўғри келмоқда. Бу рақам кичик бизнеснинг иқтисодий тизимда қанчалик муҳим ўрин тутаётганини яққол кўрсатади. Улар фақат товар ва хизматлар ишлаб чиқарибгина қолмай, мамлакатдаги иш ўринлари, солиқ тушумлари ва маҳаллий иқтисодий фаолликнинг асосий манбасига айланмоқда.
Кичик тадбиркорлик субъектлари тақсимоти қандай?
2025 йилнинг биринчи ярим йиллиги якунига кўра, 1 млн 200 мингдан ортиқ кичик тадбиркорлик субъектлари мавжуд. Улар:
- Кичик корхона ва микрофирма – 487,1 мингта (2024 йилнинг 1-октябр ҳолатига кўра 399 мингта);
- Якка тартибдаги тадбиркорлар (ЯТТ) – 270,6 мингта;
- Деҳқон хўжаликлари – 414,3 мингта;
- Оилавий тадбиркорлар – 5,9 мингта;
- Ҳунармандлар – 21,6 мингта;
- Импорт маҳсулотлари сотувчилари – 1,0 мингта.
Таҳлилда қайд қилинишича, ҳар минг аҳолига 31,8 кичик тадбиркорлик субъекти тўғри келган. Энг юқори кўрсаткичлар Тошкент шаҳрида 42,4, Хоразм вилоятида 40,5, Бухоро вилоятида 38,4 бирликни ташкил этган.
ЯИМдаги улуш қанча?
2025 йилнинг январ —июн ойларида ялпи ички маҳсулот (ЯИМ) таркибида кичик тадбиркорлик субъектларининг улуши 49,6 фоизни ташкил этди. Бошқача қилиб айтганда, мамлакат иқтисодий салоҳиятининг ярмига яқин қисмини кичик бизнес ташкил қиляпти.
Аввалроқ, 2025 йилнинг январ-март ойларида кичик бизнеслар томонидан 145,8 трлн сўмлик қўшилган қиймат яратилгани, бу мамлакат ялпи ички маҳсулотининг 45,6 фоизини ташкил қилгани ҳақида маълумот берган эдик.
Кичик тадбиркорлик субъектлари иқтисодий фаолият турлари бўйича эса энг юқори улуш қуйидагича бўлди:
- Қишлоқ, ўрмон ва балиқчилик хўжалиги — 97 фоиз;
- Қурилиш — 79,4 фоиз;
- Хизмат кўрсатиш — 43,9 фоиз;
- Саноатда — 26,1 фоиз.
Саноат
Кичик тадбиркорлик субъектлари томонидан 2025 йилнинг январь—июнь ойларида 161 млрд 959 минг сўмлик саноат маҳсулотлари ишлаб чиқарилди. Бу саноат ишлаб чиқариш ҳажмининг 33,2 фоизини ташкил қилади. Ўсиш суръати 2024 йилнинг шу даврига нисбатан 118,4 фоиз.
Қурилиш
2025 йилнинг январь–июнь ойларида кичик тадбиркорлар томонидан 106 млрд 790 минг сўмлик қурилиш ишлари бажарилган. Бу умумий қурилиш ҳажмининг 77,6 фоизини ташкил этди. 2024 йилнинг шу даврига нисбатан ўсиш суръати 109,6 фоизни кўрсатмоқда.
Савдо хизматлари
Чакана савдо айланмасида кичик бизнеснинг улуши 81,8 фоиз, яъни 162 млрд 483 минг сўм бўлган. Ўсиш суръати 108,7 фоизни ташкил этган.
Хизматлар соҳасида улуш 54,8 фоиз бўлиб, 250 млрд 892 мингни қайд қилди.
Транспорт
2025 йилнинг январь–июнида юк ташишнинг 51,4 фоизи, юк айланишининг эса 76,6 фоизи кичик тадбиркорлар ҳиссасига тўғри келди. Бу ўтган йилга нисбатан мос равишда 106,9 % ва 106,5 % ўсишни кўрсатди.
Дастлабки ярим йилликда автомобиль транспортида йўловчи ташиш хизматларининг 90,5 фоизи кичик тадбиркорлик субъектлари ҳиссасига тўғри келган. Бу кўрсаткич 2024 йилга нисбатан 3,4 фоизга ошган. Йўловчи айланишининг 95,3 фоизи ҳам айнан кичик тадбиркорлар томонидан амалга оширилган бўлиб, ўсиш суръати 102,8 фоизни ташкил этди.
Аввалроқ, май ойида кичик бизнеслар сони 377 минг 833 тани ташкил қилгани ва уларнинг 23 фоиздан ортиғи Тошкент шаҳрида эканлиги ҳақида маълумот берган эдик.
Маҳлиё Ҳамидова тайёрлади
Meta: