Иқтисодчи Миркомил Холбоев вазиятни тушунтириб берди.
«Менимча, сўм-доллар жуфтлигида коридор кенгайганлиги Халқаро валюта жамғармасининг узоқ вақтдан буён бериб келадиган тавсияларига амал қилинишни бошланганлиги натижаси бўлса керак. ХВЖ деярли ҳар бир ҳисоботида сўмнинг мослашувчанлигини ошириш зарурлигини таъкидлаб келган.
Жорий йилнинг апрел ойидан эса сўмнинг кунлик ўзгариши сезиларли кенгайди. Бу эса, чамамда, сўм кўпроқ бозор принциплари асосида ҳаракатланадиган валютага айланаётганини кўрсатаётгандек.
Албатта, кўпчилик сўмнинг кичик коридор билан тебранишига ўрганиб қолган лекин паст волатилликни таъминлаш бозорга жуда кўп аралашувни талаб қилади. Агар фундаментал омиллар валюта курсининг қадрсизланиши (ёки мустаҳкамланиши) ни талаб қилса-ю, қарор қабул қилувчилар бунга тескари ҳаракат қилса, бу захираларнинг емирилишига, охир-оқибат курснинг бир марталик нисбатан йирикроқ тўғирланишига олиб келиши мумкин (масалан 2023 йилдаги каби). Шунинг учун валюта курси ўзгаришида регулятор аралашувининг камайиши ижобий тенденция сифатида қабул қилиши керак.
Ўзи, аслида, сўм-доллардаги коридорнинг кенгайиши сўмни ноёб валютага айлантиргани йўқ, балки бошқа бозор принциплари асосида ўзгарувчи валюталарга (бироз) яқинлаштирди, холос.
Хусусан, қуйидаги графикда 36 валютанинг долларга нисбатан кунлик курси ўзгариши тасвирланган. Графикдан кўриш қийин эмаски апрел ойигача бўлган даврда сўм жудаям паст кунлик ўзгаришни намоён қилган. Бошқа валюталарда эса волатиллик анча йирик. Апрел ойидан кейин эса сўм кунлик ўзгаришда бошқа валюталардаги ўзгаришга яқинлашган.
Қуйидаги графикда эса танланган валюталарнинг АҚШ долларига нисбатан курсидаги кунлик ўзгаришининг стандарт оғиши (волатиллиги) кўрсатилган.
Бу график учун айнан сўм-доллар жуфтлигида коридор кенгайган 18 апрелдан кейинги давр олинган. Графикдан коридор сезиларли кенгайган даврда ҳам сўм энг волатил валюта эмас, балки кўплаб валюталарга нисбатан тебраниши паст шаклланганлигини кўриш мумкин.
Сўм апрелдан кейинги даврда йирик валюталар хусусан иена, франк, фунт, евро кабиларга нисбатан пастроқ волатил бўлган. Яъни сўнгги икки-уч ойда сўм дунёдаги энг тебранувчан валютага айланиб қолгани йўқ. Шунчаки олдин волатиллиги жудаям паст бўлган бўлса, сўнгги икки-уч ойда коридор кенгайди ва бозор принциплари асосида ўзгарадиган валюталарга бироз яқинлашди, холос.
Барқарорлик ҳаммага ёқади, лекин (номинал) валюта курси нисбий барқарорлигининг нархи кўп ҳолларда шунчалар қимматки (захираларнинг емирилиши, бир марталик йирик тўғриланишлар), ундан валюта курсининг фундаментал омиллар таъсирида ҳар куни ўзгариши (исталган томонга) барча учун фойдалироқ ва арзонроқ, деб ёзади иқтисодчи.