Эмин Агараларов ким?
Эмин Агаларов — россиялик эстрада хонандаси ва тадбиркор. У машҳур олигарх, Владимир Путин билан яқин алоқада бўлган Арас Агаларовнинг ўғли ҳисобланади. Агаларов номи халқаро матбуотда Доналд Трамп оиласи билан бўлган алоқалари сабаб тез-тез тилга олинади. Шунингдек, Eurasianet нашрига кўра, Эмин Агаларов қўшиқлари ва унинг атрофидаги гўзал аёллар билан танилган.
Эмин Агаларов Швейцария ва АҚШда таълим олган. У Marymount Manhattan коллежини энг яхши битирувчилардан бири сифатида тамомлаб, «Молия соҳасида бизнес бошқаруви» мавзусида диплом ишини ҳимоя қилган.
Хонанда сифатида унинг концертлари Россия, Озарбойжон ва Европа мамлакатларида мунтазам ўтказилиб келинади. Эмин Агаларов нафақат санъат, балки бизнес соҳасида ҳам фаолият юритади: отасининг Crocus Group компаниясидаги фаолиятига ёрдам бериб, кўплаб савдо марказлари, кўнгилочар мажмуалар ва тадбирлар ташкиллаштирилишида иштирок этган. У Москвадаги машҳур Crocus City Hall концерт залини юритишда ҳам фаол бўлган. (2024 йилнинг декабрида бу савдо кўнгилочар масканида террорчилик акти содир бўлган эди). Россия ОАВларининг маълум қилишича, Эмин Агаларов Crocus Groupʼни терактгача — 2023 йилда тарк этиб, ўзининг мустақил лойиҳаларига эътибор қаратган.
2024 йил охирида у икки давлат тадбиркорларини бирлаштирувчи асосий платформа «Azebaijan-Russia Business Council» (Озарбойжон-Россия бизнес кенгаши) бошқаруви раиси этиб тайинланди. Эминнинг бизнеслари — меҳмонхона, ресторан, фитнесс марказлари иккала мамлакатда ҳам фаол.
У Россияда машҳур шоумен, йирик концертлар ташкиллаштиради ва турли давлат тадбирларида иштирок этади. Ҳозирча Россияда Эмин ва бошқа Озарбaйжон артистларига нисбатан ҳеч қандай чеклов ёки маданий бойкот йўқ. Eadaily нашрига кўра, экспертлар ҳам уни «икки давлат ўртасида кўприк» деб аташмоқда.
Эмин COP29 (БМТ Иқлим конференцияси) иштирокчилари учун турар жойлар қуриш бўйича давлатдан йирик тендер ютди. Бу орқали 5 минг нафаргача меҳмонни жой билан таъминлаш бўйича шартнома имзолади. Унинг 2015 йилгача Озарбайжон президенти Илҳом Алиевнинг қизи Лейла Алиева билан турмуш қургани катта сиёсий кучга эга бўлишига сабаб бўлган.
Арас Агаларов ким?
Арас Агаларов — миллати озарбайжон бўлган росссиялик тадбиркор, кўчмас мулк девелопери ва Crocus Groupнинг асосчиси ҳамда президенти; у 1955 йил 8 ноябрда Бокуда туғилган, олий маълумотни Озарбойжон Политехника институтида олган ва кейинчалик савдо ҳамда ривожлантириш бизнесига кириб келган.
1989 йилда Crocus International (бугунги Crocus Group)ни йўлга қўйиб, 1990 йиллар ва ундан кейин Москва атрофида йирик лойиҳаларни амалга ошириш орқали империясини кенгайтирди; гуруҳ дастлаб премиум маҳсулотлар импорти ва савдоси билан бошланиб, кейин ҳашаматли савдо марказлари ва кўчмас мулкка бурилди.Унинг байроқдор мажмуаси Красногорскдаги Crocus City — Crocus City Mall, Россиянинг энг йирик кўргазма марказларидан бири ҳисобланган Crocus Expo ҳамда 2009 йилда очилган Crocus City Hallни ўз ичига олади. Агаларовнинг номи халқаро ОАВда 2013 йилда Москвада ўтказилган Miss Universe финали билан ҳам тилга олинган: тадбир Crocus City Hallда ўтган ва бу жараёнда Доналд Трамп билан бизнес алоқалари яққол кўринган.
2024 йил 22 мартда Crocus City Hallда террорчилик ҳужуми содир бўлиб, кўплаб қурбонлар бўлди; Crocus Group зарарланган иншоотни қайта тиклаш ниятини билдирган, Агаларов эса воқеа жойига бориб, бу «сўнгги 20 йилда мисли кўрилмаган фожеа» эканини таъкидлаган. Бугун Арас Агаларов Россиянинг кўчмас мулк ва савдо инфратузилмасини шакллантиришда муҳим рол ўйнаган таъсирли бизнес етакчилардан бири сифатида эътироф этилади.
Арас Агаларов Россиянинг энг бой одамларидан бири бўлиб, 2013 йилда Владимир Путин томонидан «Шон-шараф» ордени билан тақдирланган. Уни кўпинча «Россиянинг Доналд Трампи» деб ҳам аташади. Украина санкциялари давлат реестри Арас ва Эмин Агаларов номини Россия-Украина уруши санкциялари рўйхатига киритди.
Трамп билан алоқаларнинг ўрнатилиши
Эмин Агаларов номи айниқса 2016 йилда АҚШда Доналд Трампнинг президентлик сайлови кампанияси атрофида юзага келган сиёсий можарода тилга олинган шахс сифатида машҳур бўлди. Можаронинг илдизи 2013 йилда Москвада ўтказилган «Miss Universe» гўзаллик танловига бориб тақалади.
Ўша тадбирни ташкил этишда Агаларовлар оиласи бевосита иштирок этиб, Трамп билан яқин алоқалар ўрнатган эди. 2016 йил июнь ойида Эмин Агаларовнинг собиқ менежери Роб Голдстоун Доналд Трампнинг ўғлига электрон хат йўллаб, Россия ҳукумати Hillary Клинтонга қарши компромат маълумотларга эга эканини ва уларни Трамп кампанияси фойдасига тақдим этишга тайёрлигини билдиради.
Goldstone бу учрашувни айнан Эмин Агаларовнинг илтимоси билан ташкил этаётганини ёзган. Шу хатдан сўнг 2016 йил 9 июнда Ню Йоркдаги Trump Тоwеrда машҳур учрашув бўлиб ўтди. Унда Доналд Трампнинг ўғли, куёви Жаред Кушнер, сайловолди штаби раҳбари Паул Манафорт ва россиялик адвокат Наталя Веселницкая қатнашди.
Эмин Агаларовнинг ўзи учрашувда иштирок этмаган бўлса-да, учрашувни уюштиришга сабабчи бўлгани учун унинг номи сиёсий можарода марказий ўринлардан бирини эгаллади. АҚШ матбуоти ва терговчилари бу учрашувни Россиянинг Трамп кампаниясига кўрсатган эҳтимолий ёрдами сифатида талқин қилди.
Кейинчалик Эмин Агаларов бу ишни оддий бизнес ва алоқа доирасида тушунтиришга уринди. Бироқ, барибир у сиёсий жанжал билан боғлиқ шахс сифатида тилга олиниб қолди ва АҚШда Россиянинг сайловларга аралашуви ҳақидаги кенг қамровли терговларда унинг исми қайта-қайта эслатилди.
Шу билан бирга, Эмин Агаларов Трамп билан яқин танишлигини кўрсатиб келади. Ҳатто Трамп унинг мусиқий клипларидан бирида ҳам қатнашган. Агаларовнинг расмий сайтида Трамп «маҳоратли актёр» сифатида тилга олинади. Хонанданинг қўшиқлари Россия ва халқаро радиостанцияларда мунтазам янграйди ва у дунё бўйлаб концертлар беради.
See Breeze лойиҳаси
Каспий денгизи соҳилида жойлашган Sea Breeze курортининг қурилиши 2006 йилда бошланган. Лойиҳа уч босқичдан иборат бўлиб, ҳар бири 500 гектардан иборат ва умумий соҳил чизиғи 22 километрни ташкил қилади. Ҳозиргача биринчи босқичдаги 6,5 млн метр квадратдан 3,5 млн метр квадрати амалга оширилган. Эмин Агаларовнинг маълум қилишича, бу босқични уч йилдан кейин якунлаш режалаштирилган.
«20 йил олдин мен бу ерларни хусусий мулкдорлардан сотиб ола бошладим. Бу ерда фақат қумли бўш соҳил бўлган. Маҳаллий аҳоли оқова сувларни денгизга ташларди — худди ҳозир Чорвоқда ҳам бўлаётгани каби. Биз 20 йилдан буён сув таҳлилларини олиб боряпмиз ва сув сифати яхшиланганини кўряпмиз. Биздаги пляж мамлакатдаги энг тозаларидан бири», — деди тадбиркор.
Боку шаҳри ва Sea Breeze курорти жойлашган Апшерон ярим ороли доимо кучли шамоллари билан ажралиб турган. Бироқ юқори даражада кўкаламзорлаштириш эвазига курорт учун шамолга қарши табиий ҳимоя зонаси яратилишига эришилди. Сўнгги 20 йил ичида бу ерда 20 метр баландликдаги дарахтлар ўсиб чиқди, сўнгги уч йил ичида эса жами 35 млн долларлик 10 млндан ортиқ дарахт ва буталар экилган. «Мақсад — ҳар йили камида 3 млн туп дарахт экиш», дея таъкидлаган Эмин Агаларов.
Курорт флораси 50 дан ортиқ ўсимлик турларини ўз ичига олади, улар асосан Испания, Туркия ва бошқа мамлакатлардан олиб келинган ва махсус кўкаламзорлаштириш департаменти томонидан маҳаллий иқлимга мослаштирилган.
Agalarov Development компанияси минтақага хос бўлмаган ўсимликлардан фойдаланишни курорт муҳитини яратиш истаги билан изоҳлайди, бу эса палма дарахтлари, кипарислар, олеандрлар, фикуслар ва гуллайдиган буталарсиз имконсиздир. Бунинг учун курорт тоғли ҳудуддан, 100 км узоқликдан тупроқ олиб келишга мажбур, чунки қумли соҳил зонасида ҳеч қандай ўсимлик илдиз отмайди.
Эмин Агаларовнинг айтишича, ободонлаштириш ҳайвонот дунёсига ҳам ижобий таъсир кўрсатган. Ҳудудда аҳоли зич яшашига қарамай, кечалари бу ерда тулкиларни учратиш мумкин.
«Бугунги кунда биз шуни кўриб турибмизки, Боку марказидан одамлар Sea Breeze’га кўчиб ўтишни истамоқда, чунки бу ерда бутун йил давомида курортда яшайсиз ва курорт концепцияси билан боғлиқ ҳамма нарса шу ерда мужассам», — деди Эмин Агаларов.
Унинг таъкидлашича, мажмуа таркибида 1500 ўринли мактаб, болалар боғчалари бор, кузда эса касалхона очилиши кутилмоқда. Кўчмас мулк қимматбаҳо виллалардан тортиб, таъмирсиз ёки тайёр ҳолатда сотувга чиқарилган кичик хонадонларгача бўлган турлича нарх тоифаларидаги уй-жойлардан иборат. Аҳоли ушбу уй-жойларни, жумладан, ипотека орқали ҳам харид қилмоқда. Ҳар иккита бино орасида бассейн мавжуд, ҳар 500 метрда эса замонавий болалар майдончалари ва яшил оролчалар жойлашган.
See Breeze Uzbekistan лойиҳаси
Агаларов 2024 йилнинг декабр ойида Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевга Чорвоқ бўйида жойлашадиган Sea Breeze Uzbekistan халқаро туризм маркази лойиҳасини тақдим этди. Унда 500−700 гектар майдонда дам олиш масканлари, пляжлар, спорт майдончалари, меҳмонхоналар, турар жой мажмуалари ва бошқаларни ўз ичига олиши маълум қилинди.
Учрашувда давлат раҳбари бу таклифни маъқуллаб, уни халқаро тажриба асосида лойиҳалаштириш ва босқичма-босқич қуриш зарурлигини таъкидлади. Бош вазир бошчилигида комиссия тузиб, лойиҳанинг ҳуқуқий асосини яратиш, инфратузилма масалаларини ҳал этиш бўйича кўрсатмалар берди.
Президент ушбу туризм марказининг қиймати 7−10 млрд долларга баҳоланганини маълум қилганди. Апрел ойида Эмин Агаларов Шавкат Мирзиёевга Sea Breeze Uzbekistan халқаро туризм марказининг мастер-режасини тақдим этди. Туризм марказини 10 та кичик ҳудудга бўлиб қуриш кўзда тутилмоқда. Уларнинг ҳар бири пиёда бориш мумкин бўлган кўнгилочар маскан ва хизматларни қамраб олади.
Эмин Агаларов бу қарийб 6,5 млн кв метр майдонни эгалловчи янги шаҳар бўлиши ва босқичма-босқич бунёд этилишини маълум қилди. «Биз ҳаракатларни тезлаштириб, шу ёзда қурилиш жараёнларига фаол киришамиз», — деди у.
Июн ойи бошида Agalarov Development президенти халқаро сайёҳлик маркази ҳудудини биринчи марта кўздан кечирди. Агаларов бўлажак сайёҳлик марказини айланиб чиқиб, бир йил ичида натижани кўрсатишга ваъда берди. У биринчи кўчмас мулкни намойиш этиш учун мулк эгалари, ижарага берувчилар ва меҳмонларни ташиш мақсадида қайиқ ва паромлар ўрнатишни таклиф қилган.
Айнан 2025 йилнинг ёз мавсумидан бошлаб қурилиш ишлари бошланиши белгиланишидан бошлаб виртуал норозиликлар, кўп вақт давомида бирор расмий муносабат чиқишини кутишлар, кейинроқ турли троллер ва ботларнинг, лойиҳани ҳимоя қилувчи ташвиқотларнинг олиб борилиши авжига чиқди.
Фаоллар сувдан фойдаланишдаги эҳтимолий чекловлар, инфратузилмага босим кучайиши, сув омборининг экологик мувозанатига таҳдид ва шаффофликнинг йўқлигидан хавотирда эканлиги таъкидлади.
Танқидга жавобан Agalarov Development компанияси ўзбекистонлик журналистлар учун Бокудаги Sea Breeze курортига пресс-тур уюштирди. Учрашувда ўзбекистонлик медиа вакиллари ва блогерларга See Breeze иншооти кўрсатилди ва Агаларовнинг ўзи журналистлар берган саволларига жавоб берди.
Шундан сўнг Sea Breeze Uzbekistan Тошкент вилояти Бўстонлиқ туманидаги Чорвоқ сув омбори Sea Breeze курортини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисидаги ҳукумат қарори қабул қилинганидан уч кун ўтиб, 4 август куни Ўзбекистонда юридик шахс сифатида рўйхатга олинди. Бу корхоналар ва ташкилотлар ягона давлат реестридан маълум бўлди.
Кеча, 17 август куни, экофаол Мўътабар Хушвақтова, инсон ҳуқуқлари фаоли Дилфуза Қуролова каби жамоат фаоллари See Breeze лойиҳасига оид петиция киритилганига 1 ой бўлганини ёзди. Фаолларнинг маълум қилишича, халқаро ҳуқуқшунослар ва экологлар билан бамаслаҳат ёзилган ушбу петиция катта эҳтимол билан экспертизадан ўтказилмаган.
Меҳриноза Фармонова тайёрлади