2025 йилнинг январ–июл ойларида Қозоғистон Россия орқали транзит йўлида Европага 6,7 млн тонна кўмир экспорт қилди. Бу ўтган йилга нисбатан 38 фоизга кўп ва 2017 йилдан бери энг юқори кўрсаткичдир. Бу ҳақда Argus агентлиги хабар берди.
Хусусан, Қозоғистоннинг Россиянинг шимолий ғарбий портлари орқали экспорт ҳажми 19 фоизга ошиб, 4,1 млн тоннага етди. Ушбу ўсиш Уст-Луг, Санкт-Петербург ва Виборг орқали юк ташиш фаоллиги билан боғлиқ. Порт Таман орқали экспорт 2,3 млн тонна бўлди — бу деярли икки баравар ўсишни англатади. Қўшимча равишда 300 минг тонна кўмир Латвиянинг Вентспилс портига РЖД тармоғи орқали етказилган.
Асосий транзит — «Д» (узоқ ёнадиган) ва «Г» (газли) маркадаги кўмирлар ҳиссасига тўғри келди. Болтиқ денгизи портларидан Полша, Туркия ва Малайзияга, Тамандан эса Ҳиндистон ва Хитойга юк ташилди.
Бошқа томондан, Россиянинг экспорт ҳажми пасаймоқда. 2025 йил июлда шимолий ғарбий портлар орқали юк ташиш 27 фоизга камайиб, 3,2 млн тоннага тушди. Юк портларидаги тушириш ҳажми эса Туркияда талаб камайиши сабаб 14 фоизга пасайиб, 1,25 млн тоннага етди.
Экспорт нархлари ҳам пасаймоқда: Таман портларида 6000 ккал/кг калорияли кўмир нархи 22 фоизга тушиб, тоннаси 63 доллар, Болтиқ денгизи портларида эса 55 фоиз бўлди. Россия Энергетика вазирлиги рентабеллик манфий ўсишга эришганини маълум қилди ва экспорт ҳажми 8 фоизга камайиши кутилаётганини эълон қилди.
Қозоғистон эса рақобатбардошлигини сақлаб қолмоқда. NEFT Research таҳлилчиси Александр Котовнинг фикрича, Чубаркўл кўмири Усть-Луг орқали 9–10, Таман орқали эса 13–14 фойда билан экспорт қилинмоқда. Унинг таъкидлашича, Қозоғистон кўмири сифати Россияники билан деярли тенг.
Евроиттифоқ томонидан Россия портларига нисбатан жорий қилинган санкциялардан Қозоғистонга берилган истиснолар ҳам транзит ўсишига туртки бўлмоқда. Ярослав Кабаковнинг тахминича, йил охиригача Қозоғистоннинг кўмир транзити 10 млн тоннадан ошиб кетиши мумкин.