АҚШ Давлат департаменти раҳбари Марко Рубио USAID агентлиги фаолияти расман тугатилганини 28 август куни ижтимоий тармоқда маълум қилди. Унга кўра, агентликнинг баъзи муҳим лойиҳалари Давлат департаменти таркибига ўтказилади, қолганлари эса бутунлай ёпилади. Ёпиш жараёнига Президент маъмурий-бюджет бошқармаси директори Рассел Воут раҳбарлик қилади.
Марко Рубионинг таъкидлашича, USAID «анча вақтдан бери ўз йўлидан чиқиб кетган» ва сўнгги ойларда агентлик бюджети қисқартирилиб, жами 5800 га яқин грант тугатилган. Улар орасида Украина, Эфиопия ва Иорданиядаги йирик ҳуманитар лойиҳалар ҳам бор.
Агентлик 1961 йилда Конгресс қарори билан ташкил этилган ва ҳар йили тахминан 43 млрд доллар бюджети бўлган. Дунё бўйлаб 10 мингга яқин ходим фаолият юритган. USAID дастурлари туфайли 90 млн нафарга яқин инсон, жумладан 30 млн боланинг ҳаёти сақлаб қолингани қайд этилган.
Бироқ Доналд Трамп маъмурияти агентликни доимий равишда танқид қилиб келган. Президент USAID’ни солиқ тўловчилар пулларини «исроф қилиш» ва ҳатто биологик қуроллар бўйича тадқиқотларни «молиялаштириш»да айблаган. Илк баҳорда Илон Маск иштирокидаги аудит ҳам агентликни «самарасиз ва АҚШ фуқароларига фойда келтирмайдиган», деб баҳолаган.
Шу билан бирга, халқаро илм-фан жамоалари USAID ёпилиши оқибатида 2030 йилгача камида 14 млн киши ҳалок бўлиши мумкинлигидан огоҳлантирмоқда. The Lancet журналида чоп этилган таҳлилда айтилганидек, бу ҳалокатларнинг учдан бир қисми болалар ҳиссасига тўғри келади.
Конгрессда бу қарор танқидга учраган — АҚШ президенти Конгресс тасдиқисиз агентликни тугатиш ҳуқуқига эга эмаслиги таъкидланган. Аммо қонуний тортишувлар ва суд жараёнларига қарамасдан, Оқ уй USAID’ни ёпиш жараёнини якунлади.