Путин Украинадан Донбассдан қўшинларини олиб чиқиб кетишни талаб қилмоқда. Bloomberg манбаларига кўра, бу ҳақда АҚШ президенти Доналд Трамп Путин билан музокаралардан сўнг Володимир Зеленский ва Европа етакчилари билан телефон орқали суҳбатда маълум қилган. Нашр хабарига кўра, сўз Донецк ва Луҳанск областлари ҳақида кетмоқда; гўёки Россия эндиликда Запорижжя ва Херсон областларининг ўз назоратида бўлмаган ҳудудларини беришни талаб қилмаяпти.
Financial Times’нинг тўртта манбаси маълум қилишича, музокаралар вақтида Путин Донбассдан воз кечиш — унинг асосий талабларидан бири эканини билдирган ва агар Украина буни бажарса, у фронтнинг қолган қисмини музлатишга рози бўлади (бунда Россия ўзи босиб олган Херсон ва Запорижжя областлари ҳудудларини сақлаб қолади).
Шу билан бирга, FT манбалари таъкидлашича, Путин тўқнашувнинг «бош сабаблари» — унинг сўзларига кўра, НАТОнинг шарққа кенгайиши масаласи — бартараф этилиши лозим, деган талабидан ҳам воз кечгани йўқлигини билдирган.
Доналд Трамп эса музокаралардан сўнг Fox News телеканалига берган интервюсида «энди ҳамма нарса президент Зеленскийга боғлиқ» дея баёнот берди. АҚШ президенти эҳтимолий келишув мазмунини оммага ошкор қилмади, бироқ, тахминларга кўра, гап Украина томонидан мумкин бўлган ҳудудий ён беришлар ҳақида кетмоқда — FT маълумотларига кўра, Зеленский ва Европа етакчилари билан ўтказилган қўнғироқлашувда Трамп Украина ўз ерлари ҳақида мустақил қарор қабул қилиши кераклигини таъкидлаган.
Яқинда Путин Трампнинг элчиси Стивен Уиткофф билан учрашганидан сўнг Зеленский «украиналиклар ўз ерини босқинчига ҳадя қилмайди» дея баёнот берган эди. Анкориждаги музокаралардан кейинги чиқишларида у бу масалага тўхталмади. Аммо Reuters манбасининг маълум қилишича, Трамп билан телефон суҳбатида Зеленский фронт чизиғини музлатиш эвазига Донбассдан воз кечиш таклифини рад этган.
Трамп Зеленский ва Европа етакчилари билан қўнғироқлашув чоғида уларни Москвадан зудлик билан ўт очишни тўхтатишни талаб қилишни бас қилишга чақирган, деб ёзмоқда FT. Путин билан учрашувгача Трамп ўзи музокаралар ўт очишни тўхтатишга олиб келмаса, бундан қониқмаслигини, бу ҳолда «жуда жиддий оқибатлар» бўлишини айтган эди. Аммо саммитдан сўнг у Путиннинг позициясига қўшилишини ва «кўп ҳолларда бажарилмайдиган вақтинчалик сулҳлар» эмас, балки тинчлик шартномаси борасида келишув кераклигини айтди.
CNN журналисти Клэр Себастиан фикрича, Трампнинг риторикасидаги бу ўзгариш Путин манфаатларига мос келади, чунки у жанговар ҳаракатларни тўхтатмасдан музокара жараёнини давом эттириш имконини беради. Бу баҳолашнинг асосли эканини Россиянинг собиқ президенти Дмитрий Медведевнинг сўзлари ҳам билвосита тасдиқлайди — у саммитнинг «муҳим» натижаси сифатида «музокаралар аввалдан шартлар қўймасдан ва махсус ҳарбий амалиёт (СВО)ни давом эттирган ҳолда ҳам ўтказилиши мумкинлиги»ни қайд этган.
АҚШ Ғарбнинг бошқа давлатлари билан биргаликда Украинага хавфсизлик кафолатларини беришга тайёр, деб маълум қилишди европалик етакчилар Трамп билан суҳбатдан сўнг. Италия бош вазири Жоржиа Мелони Анкориждаги музокаралардаги «энг қизиқарли янгилик» сифатида айнан хавфсизлик кафолатлари масаласини атади. Унинг сўзларига кўра, бу кафолатлар НАТОни тузиш тўғрисидаги шартноманинг бешинчи моддасидан «илҳомланган».
«Бу таклифнинг бош нуқтаси — жамоавий хавфсизлик тўғрисидаги моддадаги шартларни шакллантириш бўлиб, у Украинага ўз ҳамкорлари, жумладан АҚШ томонидан янги ҳужум юз берган тақдирда ёрдам олиш имконини беради», — деди Мелони. CNN билан суҳбатлашган исми очиқланмаган европалик амалдорнинг сўзларига кўра, бу кафолатларда НАТО ташкилоти тўғридан тўғри иштирок этмайди.
Трамп Путин билан ана шундай кафолатлар тўғрисида бевосита гаплашганми-йўқми — бу Мелонининг баёнотларидан англашилмайди. Бироқ Анкорижда ўтказилган матбуот анжуманида Путин «Трамп билан хавфсизлик масаласида тўлиқ келишганини, жумладан Украина хавфсизлиги ҳам таъминланиши шарт эканини» айтди ва Россия бу масала бўйича «ишлашга тайёр» эканини маълум қилди. Agence France-Presse дипломатик манбага таяниб ёзишича, АҚШ томонидан таклиф қилинган «бешинчи моддага ўхшаш, аммо НАТОсиз» кафолатлар концепцияси «тахминан Путин билан келишилган». Шунга ўхшаш маълумотни «Украинская правда» нашрига берган номаълум манба ҳам тасдиқлаган.
Зеленский 18 август куни Вашингтонда Трамп билан учрашади. Украина, Россия ва АҚШ раҳбарларининг уч томонлама учрашуви бўладими-йўқми — ҳозирча номаълум. Шанба куни эрталаб Украина президенти бундай учрашув ўтказилишини қўллаб-қувватлашини маълум қилди; CNNʼнинг ёзишича, исмини ошкор этмаган европалик амалдорнинг сўзларига кўра, Трамп Анкориждаги саммитни Путин уч томонлама музокараларга рози бўлганига ишонч билан тарк этган. Бироқ Путин ёрдамчиси Юрий Ушаковнинг таъкидлашича, Анкориждаги музокараларда бундай учрашув ўтказилиши мавзуси кўтарилмаган.
The New York Times манбаларга таяниб ёзишича, Трамп ва Зеленскийнинг 18 августдаги учрашувига Европа етакчилари ҳам таклиф этилган.
Зеленский шанба куни тушда қилган баёнотида, Россия яқин кунларда «украин позицияларига босим ва зарбаларни кучайтиришга уринишини» кутаётганини билдирди. Унинг фикрича, бу «музокаралар учун кўпроқ сиёсий фойда берадиган вазият яратиш»га қаратилган бўлади. Зеленскийнинг таъкидлашича, украин ҳарбийлари Донецк областининг «энг қийин участкаларидан бири — Добропиля ва Покровск йўналишида» икки кундан бери муваффақият қозонмоқда. Август ўрталарида Россия армияси Покровскнинг шимоли-шарқига украин мудофаа чизиқларини ёриб киргани ҳақида маълумотлар пайдо бўлди.