1971 йили АҚШ президенти Ричард Никсон саратонга қарши расман «уруш» эълон қилган эди. Орадан ўтган ярим аср давомида глобал миқёсдаги илмий изланишлар, тиббий ютуқлар ва катта маблағлар натижасида мазкур урушда сезиларли пешқадамликка эришилди, деб ёзмоқда The Economist нашри.
Ҳозирги кунда саратон туфайли келиб чиқадиган ўлимлар даражаси ривожланган давлатларда 1990-йилларга нисбатан 30 фоизга камайган. Бу ўсишлар, асосан, кичик, аммо самарали илғор диагностика, даволаш ва скрининг методлари орқали қўлга киритилган. Болалардаги лейкемия каби оғир турлар бўйича сўнгги беш йилликда тирик қолиш даражаси 90 фоиздан ошди.
Саратон билан курашишда энг катта муваффақиятлардан бири — унинг олдини олиш бўлиб, бу тамаки чекувчилар сони камайиши орқали амалга оширилди. АҚШда 1975 йилдан бери камайган тамаки истеъмоли туфайли 3 миллионга яқин саратон ўлими олди олинган. Ҳозирда камбағал ва ўрта даромадли давлатларда ҳам бундай чоралар катта самара беради.
Яна бир муҳим ютуқ — инсон папиллома вирусига (HPV) қарши вакцина орқали бачадон бўйни саратонини деярли йўқ қилиш имкони пайдо бўлди. Буюк Британияда бундай вакцинация натижасида 20 ёшлардаги аёллар орасида касалланиш 90 фоизга камайган. Ҳиндистонда ишлаб чиқилган арзонроқ вакцина орқали бу тажриба энди бутун дунёда кенг қўлланилмоқда.
Келгусида эса генетик таҳлиллар, суюқ биомаркерлар ва нафас орқали аниқлаш усуллари орқали хавф гуруҳидаги беморларни эрта босқичда аниқлаш режалаштирилган. Шу билан бирга, арзон дорилар, масалан, аспирин ёки диабетга қарши метформин саратон хавфини камайтиришда фойда бермоқда. Имунотерапия ва индивидуал вакциналар орқали даволаш усуллари ҳам фаол клиник синов босқичида.
Хулоса қилиб айтганда, дунё саратонга қарши курашда секин, аммо изчил ғалаба сари қадам ташламоқда. Айрим тўсиқларга қарамай, илмий ривожланишлар ва кенг қамровли профилактика ютуқларни мустаҳкамламоқда.