«Epshteyn fayllari» kimlarni fosh qildi?

19-dekabr kuni AQSH Adliya vazirligi voyaga yetmaganlarni jinsiy ekspluatatsiya qilishda ayblangan moliyachi Jeffri Epshteynga oid federal tergovning so‘nggi qismini e’lon qildi.

Adliya vazirligi va FQB avvalroq ishni tahlil qilish natijasida 300 gigabaytdan ortiq ma’lumotlar, ashyoviy dalillar, bolalar pornografiyasini o‘z ichiga olgan 10 mingdan ortiq fayllar, shuningdek, Epshteyn va uning qurbonlari ishtirok etgan foto va videomateriallar aniqlanganini ma’lum qilgan edi.

O‘sha kuni Kongressning har ikki palatasi tomonidan qabul qilinib, noyabr oyida AQSH prezidenti Donald Tramp tomonidan qonun sifatida imzolangan Epshteyn shaffofligi to‘g‘risidagi qonunda belgilangan 30 kunlik muddat yakunlandi. Qonunga ko‘ra, hukumat belgilangan muddat ichida materiallarni to‘liq maxfiylikdan chiqarishi kerak edi. Biroq Bosh prokuror o‘rinbosari Todd Blansh nashr etish jarayoni bosqichma-bosqich amalga oshirilishini ma’lum qildi.

Uning so‘zlariga ko‘ra, «bugun bir necha yuz ming hujjat e’lon qilingan, kelgusi haftalarda esa yana bir necha yuz ming hujjat chop etiladi». U arxivni tayyorlash ustida Adliya vazirligining 187 nafar advokati ishlaganini bildirdi.

Qonunning hammuallifi, respublikachi vakil Tomas Massi hujjatda barcha materiallarning faqat bir qismi emas, balki o‘z vaqtida to‘liq e’lon qilinishi aniq talab qilinganini ta’kidladi. Senatdagi demokratlar ko‘pchiligi yetakchisi Chak Shumer ham Adliya vazirligini qonunni buzishda ayblab, nashr kechikishini haqiqatni yashirishga urinish sifatida baholadi. Adliya vazirligi esa arxivni yil oxirigacha to‘liq e’lon qilishga va’da berdi.

2024 yilgi prezidentlik kampaniyasi davomida Donald Tramp Epshteyn ishi fayllarini to‘liq maxfiylikdan chiqarishga bir necha bor va’da bergan va avvalgi ma’muriyatni ularni maxfiylashtirgani uchun tanqid qilgan edi. Biroq ikkinchi muddatining dastlabki oylarida u ritorikasini o‘zgartirib, ishni «zerikarli» deb atadi va uni e’lon qilishni talab qilayotgan respublikachilarni «demokratlarning hiylalarga aldangan» deb baholadi. Shunga qaramay, ma’lumotlarning katta qismi allaqachon Gisleyn Maksvell ishi materiallarida paydo bo‘lgan, bir qator hujjatlar e’lon qilingan. Kongress tomonidan qo‘shimcha hujjatlar ham chop etildi.

Trampning inauguratsiyasidan beri Epshteynning parvoz jurnallari, eksponatlar ro‘yxati, qisman o‘chirilgan ismlar yozilgan telefon kitoblari, Maksvellning ko‘rsatmalari, o‘n minglab sahifadan iborat sud va rasmiy hujjatlar, elektron yozishmalar, shuningdek, Epshteynning taniqli siyosatchilar, ishbilarmonlar va madaniyat arboblari bilan tushgan fotosuratlari e’lon qilindi.

Ular orasida Donald Tramp, Bill Geyts, Larri Sammers, Noam Chomski, Vudi Allen, Maykl Jekson, Mik Jagger, Kevin Speysi, Kris Taker, Devid Kopperfild va sobiq shahzoda Endryu bor.

19-dekabr kuni e’lon qilingan materiallar to‘rt qismga bo‘lingan taxminan 8 mingta skanerlangan hujjatni o‘z ichiga oladi. Ular orasida Epshteynning Manxetten va Kichik Sent-Djeyms orolidagi uylarida o‘tkazilgan tintuvlar paytida olingan fotosuratlar, shuningdek, uning shaxsiy arxividan olingan tasvirlar mavjud.

Hujjatlar orasida Gisleyn Maksvellning manzarali, sayohat va shaxsiy fotosuratlari, jumladan, 2002 yil noyabr oyida Moskva va Sankt-Peterburgda olingan suratlar ham bor. Suratlardan birida u ikki nafar rossiyalik harbiy xizmatchi bilan tasvirlangan.

Fotosuratlarning katta qismi AQSHning sobiq prezidenti Bill Klinton bilan safarlari davomida olingan. Ayrim suratlarda u yuzlari yashirilgan yosh ayollar bilan birga tasvirlangan. Arxivda shuningdek, ko‘plab yosh ayollarning ochiq fotosuratlari mavjud bo‘lib, ularning aksariyati qisman yoki to‘liq yashirilgan. Yuzlab sahifali matnli hujjatlar ham xuddi shunday tarzda senzura qilingan.

Todd Blanshning aytishicha, Adliya vazirligi jabrlanuvchilar va ularning qarindoshlariga tegishli taxminan 1200 ta ismni, shuningdek, shaxsiy ma’lumotlar, bolalarga nisbatan jinsiy zo‘ravonlik, milliy xavfsizlik masalalari va davom etayotgan tergovlarga ta’sir ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan ma’lumotlarni yashirgan. Bunday darajadagi tahrirlash har ikki partiya qonun chiqaruvchilarining g‘azabini qo‘zg‘atdi. Chak Shumerning ta’kidlashicha, «tog‘dek tahrirlangan sahifalar»ni nashr etish ham shaffoflik ruhini, ham qonun talablarini buzadi.

Arxivda shuningdek, parvoz jurnallari, telefon yozuvlari, faks hisobotlari, Epshteyn yordamchilarining yozma qaydlari, kattalar do‘konlaridan olingan kvitansiyalar va jabrlanuvchilar ishlariga oid materiallar mavjud. Ular orasida Mariya Farmerning 1996 yilda FQBga yozgan shikoyati ham bor. Unda u Epshteyn voyaga yetmagan opa-singillarning fotosuratlarini o‘g‘irlagani va unga tahdid qilganini da’vo qilgan. Keyinchalik byuro uning murojaatini e’tiborsiz qoldirgan.

Jabrlanuvchilarning advokatlari FQBda jinsiy jinoyatlarda gumon qilingan kamida 20 nafar erkak borligi haqidagi da’volarga qaramay, e’lon qilingan hujjatlarda boshqa ayblanuvchilar haqida hech qanday ma’lumot yo‘qligini bildirishdi.

Donald Trampning ismi faqat kam hollarda tilga olinadi — parvoz jurnallarida, manzillar kitobida va Epshteyn qo‘lida Tramp tomonidan yozilgan 22 500 dollarlik chek ushlab turgan yagona fotosuratda. Shunga o‘xshash materiallar avvalroq Kongress tomonidan ham e’lon qilingan edi.