Rossiya va Xitoy muzokaralari boshi berk ko‘chaga kirib qoldimi?

Moskva «qonuniy majburiy» deb atagan «Sibir kuchi-2» loyihasi bo‘yicha Rossiya-Xitoy muzokaralari hech qanday aniq kelishuvlarga erishilmadi.  Reuters xabariga ko‘ra, Rossiya prezidenti Vladimir Putinning sentyabr oyida Xitoyga tashrifi chog‘ida tomonlar kelgusida yetkazib beriladigan gazning yiliga 50 milliard kub metrga yetishi kutilayotgan narx bo‘yicha kelisha olmagan. Investitsion parametrlar, jumladan, gaz yetkazib berishning boshlanish sanasi ham yakunlanmagan. Reuters manbalarining xabar berishicha, kelasi yil kelishuvga erishilgan taqdirda ham quvur qurilishi kamida besh yil davom etadi. To‘liq quvvatga kirish uchun yana besh yil kerak bo‘ladi. Reuters manbalaridan biriga ko‘ra, «Gazprom Sibir quvvati 2» rejalashtirilgan quvvatiga 2034–2035 yillarga qadar yetishini kutmaydi, agar quvur liniyasi 2031 yilda ishga tushirilsa. Hozirda Rossiya gazini Xitoyga yetkazib berish 2019 yilda ishga tushirilgan amaldagi «Sibir quvvati-1» quvuri orqali amalga oshirilmoqda. «Gazprom» u orqali har yili 38 milliard kub metr gaz eksport qiladi. 2027 yildan boshlab Uzoq Sharq yo‘li orqali qo‘shimcha etkazib berish boshlanadi - yiliga taxminan 12 milliard kubometr. Rossiya Iqtisodiy rivojlanish vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, Xitoy uchun 2025 yilda gazning o‘rtacha narxi ming kub metr uchun 248 dollarni tashkil qiladi. Bu «Gazprom»ning MDH bo‘lmagan mamlakatlardagi mijozlari to‘laganidan 38 foizga past, bu yerda o‘rtacha narx 402 dollarni tashkil qiladi. Kelgusi yilda Xitoy uchun narx ming kub metr uchun 240 dollargacha pasayadi, bu kompaniyaning boshqa mijozlariga nisbatan 37 foizga past. Xitoyga yetkazib berish Rossiyaning Yevropaga avvalgi eksport hajmining faqat beshdan bir qismini qoplaydi. Ukrainada urush boshlanganidan beri Rossiya gazining Yevropa Ittifoqiga eksporti 12 baravar kamaydi. 2025 yilning birinchi yarmida «Gazprom» Yevropaga 8,8 milliard kub metr gaz yetkazib berdi. Yil oxirigacha bu ko‘rsatkich 16 milliarddan oshadi, bu «Turk oqimi»ning Yevropa bo‘limining maksimal quvvati. Bu 1970 yillarning boshidan beri eng past ko‘rsatkichdir. Ukrainadagi urushdan oldin Gazpromning Yevropaga eksporti yiliga 200 milliard kub metrga yetgan.