Eng yirik metro tarmoqlariga ega 10 ta davlat

Metropoliten tizimlari bugungi global shaharsozlikning eng muhim tayanchlaridan biri hisoblanadi. Jahonning eng rivojlangan davlatlari transport strategiyasining markaziga aynan metro tarmoqlarini qo‘ygan bo‘lib, bu orqali yo‘lovchi oqimining xavfsiz, tez va qulay harakatlanishini ta’minlashga erishmoqda. Metro liniyalarining kengayishi, yangi stansiyalar qurilishi va raqamlashtirilgan boshqaruv tizimlari jadal sur’atlar bilan rivojlanayotgani bejiz emas — zamonaviy shahar hayoti millionlab aholining kundalik qatnovi bilan chambarchas bog‘liq.

Metro tizimi eng yaxshi rivojlangan davlatlar ichida Xitoy mutlaq yetakchi sanaladi: mamlakat bo‘ylab 50 dan ortiq shaharda jami 9 500 kilometrdan ziyod metro liniyalari mavjud. Pekin, Shanxay va Guanchjou kabi aglomeratsiyalar bu ulkan tarmoqning asosiy ustuni hisoblanadi. Xitoy 2025 yil oxiriga qadar metro tarmog‘ini 10 500 kilometrga yetkazishni rejalashtirgan.

Ikkinchi o‘rinni AQSH egallaydi. Avtomobilga moil transport madaniyatiga qaramay, mamlakatda 1 300 kilometr metro liniyalari faoliyat yuritadi. Nyu York metropoliteni 472 stansiyasi bilan yetakchi hisoblanadi, Vashington va San-Fransiskoda esa infratuzilma kengaytirilmoqda.

Uchinchi o‘rindagi Janubiy Koreya eng texnologiyalashgan metro tizimlaridan biriga ega. Seul metrosining uzunligi 1 100 kilometrdan oshgan bo‘lib, u kontaktsiz to‘lov, yuzni tanish orqali kirish va ko‘p tilli interfeys kabi zamonaviy yechimlar bilan jihozlangan.

Hindistonda haqiqiy transport inqilobi ro‘y bermoqda. Dehlidan tortib Mumbay va Bangalorgacha bo‘lgan 18 shaharda jami qariyb 958 kilometr uzunlikdagi liniyalar faoliyat yuritmoqda — bu federal va hududiy hokimiyatlar o‘rtasidagi faol hamkorlikka, shuningdek, davlat-xususiy sheriklikning keng joriy etilishiga asoslangan jadal o‘sishdan dalolat beradi.

Keyingi o‘rinni Yaponiya metrosi egallagan. Yaponiya metrolari — avvalo Tokio va Osaka tizimlari — o‘zining mukammal aniqligi, tozaligi va puxta integratsiyasi bilan mashhur. Tokioning taxminan 900 kilometrga yaqin metro tarmog‘i har kuni sakkiz milliondan ortiq yo‘lovchini tashiydi. Avtopilot boshqaruvi va energiya tejamkor poyezdlar sohasidagi innovatsiyalar Yaponiyani hali ham dunyo yetakchilari qatorida ushlab turmoqda.

Oltinchi o‘rinda esa Rossiya metrolari, ayniqsa Moskva va Sankt-Peterburgdagi tizimlar, o‘zining arxitektura hashamati va ishonchliligi bilan mashhur. Moskvaning Katta halqa liniyasi dunyodagi eng yirik yo‘nalishlardan biri bo‘lib, mamlakatning transport rivoji borasidagi ambitsiyalarini ifodalaydi. Rossiyada metro liniyalarining umumiy uzunligi 800 kilometrdan oshadi.

Germaniya metrolari esa yuqori texnologiyalar va barqaror rivojlanish uyg‘unligidan iborat. Berlin, Myunxen va Gamburg tarmoqlari birgalikda 700 kilometrdan ortiqni tashkil etadi. Elektrlashtirish va real vaqt rejimidagi mobil ma’lumotlarga katta e’tibor qaratilishi Germaniya metrolarini dunyo uchun ibratli modelga aylantirgan.

Sakkizinchi o‘rinni egallagan Braziliya — Lotin Amerikasida metro sohasining yetakchisi. San-Paulu tarmog‘i taxminan 400 kilometr uzunlik va 91 stansiya bilan mamlakatda peshqadamlik qiladi. Aqlli chiptalar va ma’lumotlarga asoslangan jamoat transport tizimining joriy etilishi megapolisning kengayishi bilan bog‘liq muammolarni yengillashtirishga xizmat qilmoqda.

Dunyodagi birinchi yerosti temir yo‘liga ega Buyuk Britaniya to‘qqizinchi o‘rinni egallamoqda. London metropoliteni hanuzgacha global ramz sifatida o‘z o‘rnini saqlab turadi. Elizabet liniyasi kabi modernizatsiya dasturlari Buyuk Britaniyaning metro tizimini yanada barqaror va qulay qilishga intilayotganini ko‘rsatadi. Tarmoqning umumiy uzunligi 400 kilometrdan oshadi.

O‘ninchi o‘rinda esa Fransiya: Parij metropoliteni, shuningdek Lion va Marselda kengayib borayotgan tizimlar Fransiyaning shahar transporti borasidagi boy merosining ajralmas qismi hisoblanadi. Metro liniyalari uzunligi hozirda taxminan 220 kilometrni tashkil etadi, Grand Paris Express deb nomlangan ulkan loyiha esa 2030 yilgacha yana 200 kilometrdan ortiq yangi liniyalar qo‘shishni ko‘zda tutgan.

Ma’lumot uchun, O‘zbekistonda ham metro tizimi mavjud bo‘lib, Toshkent metropolitenining umumiy uzunligi 67,2 km ni tashkil etadi. Liniyalar soni 4 ta (Chilonzor yo‘li, O‘zbekiston yo‘li, Yunusobod yo‘li va O‘zbekiston mustaqilligining 30 yilligi yo‘li), bekatlar esa 48 tani tashkil etadi. 2024 yilning yanvar-iyun oylarida Toshkent metropolitenida bir kunda o‘rtacha 724,5 ming nafar yo‘lovchilar tashilgan bo‘lib, 2023 yilning mos davri bilan solishtirilganda ushbu ko‘rsatkich 277,1 ming yo‘lovchiga oshgan.