Миллиардлаб тушумга қарамасдан Moody’s UzAuto рейтингини нега кўтармади? Сабаблар очиқланди

Moody’s халқаро рейтинг агентлиги «UzAuto Motors» рейтингини Ba3 даражасида сақлаб қолди ва барқарор кутилма берди. Бир қарашда, бу — ижобий янгилик. Лекин ҳисоботнинг ўзидан жой олган маълумотлар ва агентлик қайд этган хавфлар компаниянинг келгуси икки йилда жиддий синовларга дуч келиши мумкинлигидан дарак беради.

 Янги облигация чиқарилиши — рейтингни сақлаб қолган асосий омил

Moody’s нинг фикрича, «UzAuto Motors» қарийб беш йиллик еврооблигация чиқариши орқали ликвидлик хавфларини кескин камайтирмоқда.

Компания янги облигациялар чиқарилишидан тушадиган маблағларни 2026 йил майда муддати етадиган 300 млн долларлик еврооблигацияни қайта молиялаштириш ҳамда халқаро ва маҳаллий банк қарзларини қисқартириш учун ишлатади.

Агар компания бу эмиссияни амалга оширмаса, Moody’s «UzAuto» тезда муқобил молиялаштириш манбасини топишини ҳам кутиб турибди. Яъни, агентлик компаниянинг мажбуриятларни ўз вақтида адо этиш қобилиятига ишонади.

 Савдолар ва операцион фойда (EBITDA) пасайганига қарамай, кредит профили барқарор 

2025 йил июнга қадар бўлган 12 ойда «UzAvto»да сотувлар ва EBITDA вақтинча тушган. (EBITDA — фоиз, солиқ ва амортизация олдидан фойда; яъни асосий фаолиятдан келадиган асосий, марказий даромад).

Бу пасайишга компаниянинг нақдсиз тўлов (рассрочка) моделини жорий этиши ва ўтиш даврида айланма маблағ эҳтиёжига талаб ошгани сабаб бўлган. Шу даврда компания 378 мингта автомобил ишлаб чиқарган, 4,0 миллиард доллар тушум ва Moody’s ҳисобича 471 миллион доллар EBITDA қайд этган.

Янги сотув модели (рассрочка) ўтиш даврида айланма маблағ эҳтиёжларини қоплаш мақсадида компания қарзини оширган ва бундан келиб чиқиб Moody’s ҳисоблаган қарз/EBITDA кўрсаткичи 2024 йил 31 декабрдаги 1,3х кўрсаткичдан 2025 йил 30 июнда 1,6х гача ўсган. Кутилишича, келаси икки йилда компания тўлиқ янги моделга ўтгани сари бу кўрсаткичлар босқичма-босқич яхшиланади ва истеъмолчилар учун учун ташқи молиялаштириш каналлари кенгаяди, пул оқимлари мувозанатланади.

 «UzAvto»нинг рейтинги давлат суверен рейтинги билан боғлиқ: нега?

Moody’s рейтингни белгилашда давлат билан юқори даражадаги боғлиқликни ҳам муҳим омил сифатида кўрсатади. «UzAuto Моторs»нинг 99,7 фоиз улуши давлатга тегишли. Шу сабаб компания кредит профилига давлатнинг доимий молиявий кўмаги, имтиёзли регулятор муҳит, стратегик корхона сифатидаги мақоми, мамлакатда автомобилсозликни ривожлантириш сиёсати жуда кучли таъсир қилади.

Шунингдек, компания рейтингига Ўзбекистон иқтисодиётининг жадал ўсиши; автомобил бозорининг ҳали тўлиқ шаклланмагани туфайли янги ўсиш имкониятларининг катталиги; автомобилсозликнинг саноат стратегиясидаги муҳим ўрни; локализация ва экспорт ҳиссасини кенгайтириш бўйича давлат қўллаб-қуввати; молиявий сиёсатнинг мутаносиблиги ва барқарор кредит кўрсаткичлари ҳам таъсир кўрсатади.

 Рейтинг пасайишидаги хавфлар нимада?

Агентлик компания олдидаги хатарларни ҳам санаб ўтди:

•   компаниянинг глобал миқёсида кичик ҳисобланиши;

•   сотувларнинг 90 фоиздан зиёди Ўзбекистонга тўғри келиши оқибатида юзага келувчи географик концентрация хавфи;

• хусусий автоишлаб чиқарувчилар рақобатининг ошиб бориши;

• BYD каби рақобатчиларнинг электромобил ишлаб чиқаришини давлат томонидан тартибга солинган ҳолда маҳаллийлаштириш жараёни;

• General Motors билан лицензия келишувига боғлиқлик;

• GM тармоғи орқали эҳтиёт қисмлар таъминотига қарамлик; моделлар турининг чекланганлиги ва айримларининг эскиргани; охирги икки йилда салбий эркин пул оқими ва 2025 йилда ҳам айланма маблағ чиқими туфайли салбий сақланиши кутилгани каби хавфлар билан ҳам рейтингни чеклайдиган омиллардан бири саналади.

Шунингдек, 2027 йилдан кейин GM лицензияси узайтирилмаса, рейтинг баҳоси пасайиши мумкинлиги таъкидланди.

 Компаниянинг қарз таркиби қандай?

Ҳозирги пайтда компания қарзи 300 млн долларлик кафолатсиз еврооблигациялар ва 2025 йил сентябр ҳолатига 77,2 млн долларлик халқаро банклардан олинган кафолатсиз кредитлардан иборат. Шунингдек, «UzAuto» «Ipotekabank» (50 млн доллар) ва «Kapitalbank» (80 млн доллар) билан автомобил захираси билан таъминланган кредитларга эга.

Агар беш йиллик янги облигациялар муваффақиятли жойлаштирилса, келгуси 18 ой ичида компания 530 млн доллар операцион пул оқими (ФФО) яратиши кутилмоқда. Бу маблағ ҳисобдаги 44 млн доллар билан бирга, айланма капитал эҳтиёжлари, 105 млн доллар капитал инвестициялар (CAPEX) ва дивиденд тўловларини қоплашга етади. Бундан ташқари, «Kapitalbank»даги 80 млн долларлик қайта тикланувчи кредит линияси эмиссиядан сўнг яна ликвидлик захираси сифатида фойдаланишга очиқ бўлади.

Янги еврооблигациялар чиқарилгандан сўнг компаниянинг қарз структураси асосан кафолатсиз қарзлардан иборат бўлади. Шу сабаб янги облигация рейтинги ҳам Ba3 қилиб белгиланган.

Маълумот учун: «UzAuto Motors» 99,7 фоизлик давлат улушига эга Ўзбекистон ҳукумати назоратидаги стратегик ишлаб чиқарувчи ҳисобланади ва ички енгил автомобил бозорининг тахминан 82 фоизини эгаллайди.

Компания Chevrolet бренди остидаги моделларни, асосан, Cobalt, Damas ва Labo русумли автомашиналарни GM билан 2027 йилгача амал қиладиган лицензия келишуви асосида ишлаб чиқаради.

2025 йил 30 июнга якунланган 12 ойда компания 378 минг автомобил ишлаб чиқарган, уларнинг 89 фоизи Ўзбекистонда, қолгани Қозоғистон, Гуржистон, Арманистон ва Қирғизистонга экспорт қилинган.

«UzAuto Motors» 2024 йилда 314,9 млн долларлик соф фойда кўрган.

Г.Бозорова тайёрлади.