Bolalarni sun’iy intellekt davrida nimaga o‘rgatish kerak?
Sun’iy intellekt kuchayib borayotgan bir davrda bolalar uchun yangi savodxonlik shakllari zarur. Axborot haqqoniyligi shubha ostida qolgan bir paytda tanqidiy fikrlash va to‘g‘ri so‘rov berish asosiy ko‘nikmaga aylanmoqda.
The Conversation tahliliga ko‘ra, sun’iy intellekt hayotimizdagi fundamental ko‘nikmalarni qayta belgilamoqda. Ilgari yozish va chizish g‘oyalarni ifoda qilishning asosiy usuli bo‘lgan bo‘lsa, hozirda bolalar algoritmlar orqali yaratilgan tasvir va matnlarni ham tushunishni o‘rganishi shart.
Fotosuratlar bir zamonlar reallikning oynasi sifatida qabul qilingan. Ammo bugun ular ko‘pincha sun’iy ravishda yaratilgan tasvirlar sifatida ko‘riladi. SI esa umuman mavjud bo‘lmagan voqealarni haqiqiydek aks ettirishi mumkin. Bu esa haqiqat haqidagi tasavvurlarni o‘zgartirmoqda.
SI bilan ishlashda har bosqichda ko‘nikmalar kerak: qaysi generator etik ma’lumotlardan foydalanishi, qaysi faqat matn bilan ishlashi, qaysi esa video va ovozni ham qo‘llashi muhim. Eng asosiysi — so‘rov berish madaniyati. Masalan, umumiy so‘z yoki emodzi standart javobga ega bo‘ladi, aniqroq tavsif esa ko‘proq samarali natija chiqaradi.
Ekspertlarning ta’kidlashicha, SI — «harakatlanuvchi maqsad». Yangiliklar deyarli har oy chiqmoqda: ChatGPT tasvir yasaydi, TikTok fotolarni jonlantiradi, Midjourney esa videoda tajriba qilayapti. Shuning uchun bolalarga savol berish, natijani tahlil qilish va undan insoniy qadriyatlar bilan to‘g‘ri tarix yaratishni o‘rgatish zarur.
SI davrida bolalar uchun eng asosiy ko‘nikma — tanqidiy fikrlash va multimodal savodxonlik. Bu orqali texnologiya insonlarga xizmat qiladi, mashinaviy emas, balki insoniy mazmunli tarixlarni yaratishga yordam beradi.
