«Burevestnik»: Rossiyaning yangi raketasi kimga tahdid solmoqda?

Rossiya Qurolli kuchlari Bosh shtabi boshlig‘i Valeriy Gerasimov Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan o‘tkazilgan kengashda yadro kuchlantirgichli cheksiz masofaga ucha oladigan yangi «Burevestnik» raketasi sinovdan muvaffaqiyatli o‘tganini ma’lum qildi.

Raketa 14 ming kilometr masofani bosib o‘tib, havoda taxminan 15 soat turdi. Parvoz davomida vertikal va gorizontal manyovrlar bajarildi - bu ishlanma havo hujumidan mudofaa vositalarini aylanib o‘tish qobiliyatiga ega ekanini ko‘rsatadi.

Putin ham ishlanmani yuqori baholab, ayniqsa uning dunyoda o‘xshashi yo‘qligini alohida ta’kidladi.

«Bu qurolni qo‘llashning mumkin bo‘lgan usullarini aniqlash va qurolli kuchlarga joylashtirish uchun infratuzilmani tayyorlashni boshlash kerak», - deya topshiriq berdi davlat rahbari.

Kremlning bayonotlari jahon yetakchilarining e’tiborini tortdi. Xitoy tegishli bayonotlarga e’tibor qaratganini tan oldi. AQSHda esa bunga yanada keskinroq munosabat bildirildi: AQSH prezidenti Donald Tramp Kreml xabarlarini «o‘rinsiz» deb atadi. Uning so‘zlariga ko‘ra, Rossiya Federatsiyasining ustuvor vazifasi raketa sinovlari emas, balki Ukrainadagi urushni tugatish bo‘lishi kerak.

Siyosatchi, shuningdek, AQSHning Rossiya qirg‘oqlari yaqinida «dunyodagi eng yaxshi atom suv osti kemasi» borligini eslatib o‘tdi: «Shuning uchun bizga raketaning sakkiz ming milga uchishi shart emas».

Rossiya ishlanmasining o‘ziga xos xususiyatlari haqida «Ukraina NATOda» Butun Ukraina tashkiloti rahbari Yuriy Romanyuk TRTga so‘zlab berdi.

- «Burevestnik» aslida nima?

Bizga ma’lum bo‘lgan ma’lumotlarga ko‘ra, gap nazariy jihatdan cheklanmagan uchish vaqtiga ega yadro kuchlantirgichli qanotli raketa haqida bormoqda.

Ammo u javoblardan ko‘ra ko‘proq savollar tug‘diradi. Masalan, u 14 ming kilometr masofani uchib o‘tgani aytilmoqda. Agar u shuncha uzoq ucha olsa, nima uchun butun Yer sharini aylanib chiqmadi?

Ikkinchi jihat — uning haqiqiy tezligi fuqarolik reaktiv samolyoti tezligiga yaqin. Ya’ni soatiga 700-900 kilometr atrofida.

Agar Rossiya Federatsiyasi uni AQSH tomon uchirsa deb tasavvur qilsak, u taxminan 12 soatda mo‘ljalga yetib boradi. Shu vaqt ichida amerikaliklar o‘zlarining ballistik raketalari yordamida Rossiyaga o‘nlab marta hujum qilishi mumkin. Bundan tashqari, Ukraina ham, AQSH ham qanotli raketalarni F-16 va F-35 qiruvchi samolyotlari yordamida urib tushira oladi.

Va nihoyat — bunday raketa ortida uzun va juda xavfli radioaktiv iz qoladi. Bu izning tarqalishini to‘xtatishning iloji yo‘q. Bunday parvozlar amalda butun dunyoni ifloslantirib yuboradi.

Bu raketani qayergadir uchirish va u yer sharini aylantirib yurgizish nima uchun kerak ekani tushunarsiz. Ya’ni bu raketa noma’lum joylarda uchishi kerak, xolos, holbuki Rossiyada dushman deb hisoblanadigan AQSH qayerda ekani hammaga yaxshi ma’lum emasmi? Ular uchun qidirish shart emas.

bugungi kunda strategik suv osti floti, yadro triadasi mavjud. Amerika suv osti kemalari Rossiya qirg‘oqlarida — Tinch okeanida, Shimoliy qutbda, Atlantikada qorovullik qilmoqda. Ular janubdan, Fors ko‘rfazi, O‘rta yer dengizi, hatto deyarli Boltiqbo‘yidan zarba berishi mumkin.

Xo‘sh, Rossiyadan atigi 500-1000 kilometr uzoqlikda turib, yaqinlashish vaqti minimal bo‘lsa, AQSH uchun 14 ming kilometr masofali raketaning nima keragi bor? Ayniqsa, mamlakatning Yevropa qismi uchun. Tramp allaqachon bu loyihaga shubha bilan qarashini aytgan.

Ochig‘ini aytsam, Rossiyaning bu ishlanmasi bema’nilikka o‘xshaydi. Hech narsa mos kelmaydi — na mantiq, na harbiy maqsadga muvofiqlik, na samaradorlik.

— Raketalar umuman bo‘lmasligi mumkinmi?

— Takrorlayman, agar gap gipertovushli raketa haqida, ya’ni tovush tezligidan bir necha barobar katta tezliklar haqida ketayotgan bo‘lsa, bu boshqa masala edi. Uni aniqlash qiyin, yo‘q qilish imkonsiz bo‘lardi — bu yerda mantiq bor. Ammo oddiy yadroviy qurilmali tovushdan past tezlikdagi qanotli raketa — nima uchun kerak?

80 yillarda SSSR 5,5 ming km masofaga uchadigan X-101 qanotli raketasini yaratgan, hozirda Rossiya Ukrainani shu bilan o‘qqa tutmoqda. Tushunish uchun: uni Sverdlovskdan uchirib, Madrid, Barselona, Lissabon, Londonga yetkazish mumkin. Ya’ni Uraldan to Yevropaning eng chekkasigacha. Agar arzonroq va samaraliroq raketa mavjud bo‘lsa, nima uchun yangi yadroviy qurilmali va minimal tezlikdagi raketa yasash kerak?

Bundan tashqari, yadroviy dvigatelli bunday raketani ommaviy ishlab chiqarish Rossiya uchun moliyaviy jihatdan imkonsiz. Sinov uchun bir-ikkita prototip yaratish mumkin, ammo bu ham haddan tashqari qimmatga tushadi.

Tasavvur qiling, bunday raketa qancha turadi, agar «Armata» tanki — dizel dvigatelli temir bo‘lagi uchun milliardlab dollar va 10-15 yil sarflangan bo‘lsa-yu, natija bo‘lmasa. Yadroviy qanotli raketa haqida gapirmasa ham bo‘ladi - u yerda astronomik miqdorlar bor.

— Unda bu qurol nima maqsadda e’lon qilingan?

— Bu ishlanmaning harbiy foydasi aniq kam, lekin u shantaj vositasi sifatida xizmat qilishi mumkin. Ya’ni, Rossiya bu bilan AQSHni qo‘rqitmoqchi — agar siz Ukrainaga Tomogawkov yetkazib berishni boshlasangiz, go‘yoki muvaffaqiyatli sinovdan o‘tgan «Burevestnik» javob bo‘ladi, demoqchi.

Boshqa variantda ham tasavvur qilish mumkin: AQSH Ukrainaga yordam berishni to‘xtatadi, Rossiya Federatsiyasi esa bu raketani ishlab chiqishni to‘xtatadi. Lekin bularning hammasi oddiy havo savdosi. Amerikaliklar, shubhasiz, bunga aldanmayapti. Mana shunday voqea.