Isroil G‘azoga tovon to‘lashga majbur bo‘ladimi?

Vayron bo‘lgan G‘azoni qayta tiklash taxminan 70 milliard dollarga tushadi, dedi BMT Taraqqiyot dasturi vakili Jako Sillers Jenevada bo‘lib o‘tgan brifingda. Uning qo‘shimcha qilishicha, zarar va ehtiyojlarni baholash BMT, Yevropa Ittifoqi hamda Jahon banki tomonidan birgalikda o‘tkazilgan. «G‘azoni qayta qurish uchun taxminan 70 milliard dollar kerak bo‘ladi», - dedi u va ishlarning yakunlanish muddatini hali aniqlab bo‘lmaydi. BMT agentliklariga ko‘ra, Isroilning G‘azoga bostirib kirishi oqibatida 55 million tonnadan ortiq vayronalar paydo bo‘lgan. Cillers xalqaro tashkilotlarning birlamchi vazifasi rekonstruksiya qilishning ustuvor yo‘nalishlarini aniqlash va to‘g‘ridan-to‘g‘ri moliyalashtirish ekanligini ta’kidladi. «Hamma hududlarni qayta tiklash mumkin emas; asosiy infratuzilma ob’ektlari va turar-joy binolariga harakat qilish muhim», - deya tushuntirdi u. Sillersning so‘zlariga ko‘ra, AQSH, shuningdek, qator arab va Yevropa davlatlari allaqachon G‘azoni qayta tiklashga hissa qo‘shishga tayyor ekanliklarini bildirgan. Shu bilan birga, uning aniqlik kiritishicha, u hali hech qanday aniq majburiyatlarni olmagan va «xalqaro hamjamiyatning umumiy qiziqishi yuqori». Biroq hozircha hech bir davlat G‘azodagi vayronagarchilik uchun Isroildan rasmiy tovon puli talab qilmagan. Garchi ba’zi inson huquqlari tashkilotlari va BMT vakillari Isroil ishg‘olchi davlat sifatida yetkazilgan zarar uchun javobgar bo‘lishi kerakligini ta’kidlasa-da, tovon to‘lash bo‘yicha rasmiy talablar ilgari surilmagan. Bu moliyaviy aybni yuklashdan ko‘ra ko‘proq xalqaro gumanitar tashabbusdir. Birlashgan Millatlar Tashkiloti avvalroq Isroilni «noqonuniy ishg‘olini to‘xtatishga va falastinliklarga tovon puli to‘lashga» chaqirgan, biroq bu bayonotlar G‘azoni qayta tiklash uchun maxsus to‘lovlar bo‘yicha aniq talablarga aylanmagan. G‘azoni qayta qurish mavzusi AQSH prezidenti Donald Tramp vositachiligida Isroil va HAMAS o‘rtasida o‘t ochishni to‘xtatish kelishuvidan beri muhokama qilinmoqda. 13 oktabr kuni Amerika yetakchisining o‘zi hozirgi ustuvor vazifa – bu Stripni qayta qurish va vayronalarni tozalashga e’tibor qaratish, keyin esa Tramp dastlab o‘ylaganidek, G‘azoda «Yaqin Sharq Riviera»sini yaratish masalasini muhokama qilish ekanini aytdi.