Tolibon cheklovlari Termizdagi savdo hududini inqirozga olib kelmoqda
19.06.2025 | 14:3045904
Afg‘oniston bilan chegarada joylashgan Termiz xalqaro savdo markazida savdo hajmi keskin kamaygan. Sababi — Tolibon tomonidan afg‘onistonlik 40 yoshgacha bo‘lgan ayollarga ushbu hududga kirishni taqiqlovchi qaror qabul qilinganidir.
2022 yilda Prezident Shavkat Mirziyoyev farmoni bilan tashkil etilgan Ayritom erkin iqtisodiy zonasi qisqa fursat ichida ikki davlat o‘rtasidagi savdo-sotiq, tibbiy xizmat va logistika aloqalari uchun muhim nuqtaga aylangan edi. Vizasiz tartibda har kuni minglab afg‘onistonliklar, asosan oilaviy mehmonlar kelib-ketardi.
Biroq so‘nggi oylarda «axloq politsiyasi» orqali amalga oshirilayotgan Tolibonning noaniq cheklovlari natijasida bu harakatlar to‘xtagan. Markazdagi tadbirkorlarning ta’kidlashicha, asosiy mijozlar — ayollar va oilalarning qatnashi yo‘qolishi tufayli savdo faoliyati sezilarli darajada pasaygan. 4000 dan ortiq do‘kon va xizmat ko‘rsatish nuqtasi faoliyat yurituvchi hududda bu inqirozli holat sifatida baholanmoqda.
2024 yili ham Tolibon bu hududda musiqa qo‘yishni taqiqlashni talab qilgan va aks holda o‘z fuqarolariga chiqishni man etish bilan tahdid qilgan edi. Endi esa ayollarga taqiq qo‘yilishi orqali mintaqaviy iqtisodiy aloqalar yana jiddiy xavf ostida qoldi.
Bu holat Tolibon hokimiyatga qaytganidan so‘ng ayollar huquqlarini cheklashga qaratilgan keng qamrovli siyosatning bir qismi bo‘lib, ularning ta’lim, mehnat, harakat va jamiyatdagi faolligini to‘sishga qaratilgan. BMT buni «gender aparteid» deb baholagan bo‘lsa, Human Rights Watch uni «ayollar uchun inqiroz» sifatida ta’riflagan.
Shu bilan birga, Afg‘onistonning Qo‘shtepa kanali orqali Amudaryodan suv olib ketish loyihasi ham mintaqada ekologik xavotirlar tug‘dirmoqda. O‘zbekiston va Turkmaniston bu loyiha suv manbalari tanqisligiga olib kelishi mumkinligini bildirmoqda.
