Xitoy–Qirg‘iziston–O‘zbekiston temir yo‘li muhim bosqichga chiqdi

Xitoy–Qirg‘iziston–O‘zbekiston (CKU) temir yo‘li loyihasining moliyaviy jihatdan yopilishi Yevroosiyo ta’minot zanjirlarida muhim burilish nuqtasi hisoblanadi, deb yozmoqda Vladimir Norov. Qurilish ishlari amaliy bosqichga chiqqan sari, ushbu infratuzilma tashabbusining mintaqaviy va global ahamiyati tobora aniqlashmoqda.

Loyiha, avvalo, logistik diversifikatsiyaning amaliy namunasi sifatida qaralmoqda. Xitoy uchun CKU yo‘li g‘arb tomon yo‘nalgan muqobil quruqlik koridorini yaratib, dengiz tashuvlariga bog‘liqlikni kamaytiradi. Qirg‘iziston va O‘zbekiston uchun esa ushbu temir yo‘l transport suverenitetini mustahkamlab, Xitoy bozorlariga to‘g‘ridan to‘g‘ri chiqish imkonini beradi.

523 kilometrlik yangi liniya Xitoy–Yevropa yo‘nalishini taxminan 900 kilometrga qisqartiradi. To‘liq ishga tushganda tranzit vaqti 7 kungacha kamayishi kutilmoqda. Eng muhimi, loyiha Transkaspiy yoki O‘rta yo‘lak infratuzilmasiga integratsiya qilinadi va Ozarboyjon, Gurjiston hamda Qora dengiz portlari orqali Yevropa bozorlariga chiqishni kuchaytiradi.

Shu bilan birga, loyiha qator murakkab chaqiriqlar bilan bog‘liq. Marshrutning qariyb 40 foizi tonnel va ko‘priklardan iborat bo‘lib, texnik xavflarni oshiradi. Temir izlar oralig‘i farqi ham jiddiy muammo hisoblanadi: Chunki Markaziy Osiyoda 1520 mm, Xitoyda esa 1435 mm standart qo‘llaniladi. Bu chegarada yuklarni qayta orttirish yoki moslashuvchan o‘qlardan foydalanishni talab qiladi.

Moliyalashtirish qo‘shma korxona orqali amalga oshirilmoqda. Loyihaning umumiy qiymati taxminan 4,6 mlrd dollar bo‘lib, uning yarmi 35 yillik kredit, qolgan qismi esa ulushlar ko‘rinishida taqsimlangan: Xitoy — 51 foiz, Qirg‘iziston va O‘zbekiston — 24,5 foizdan.

Hozir 18 ta tonnel va 17 ta ko‘prikda qurilish ishlari boshlangan. Loyihaning moliyaviy barqarorligi yillik 15 mln tonna yuk tashish hajmiga erishish bilan bevosita bog‘liq.