Yevropa Qozog‘istondan rekord darajada ko‘mir xarid qildi

2025 yilning yanvar–iyul oylarida Qozog‘iston Rossiya orqali tranzit yo‘lida Yevropaga 6,7 mln tonna ko‘mir eksport qildi. Bu o‘tgan yilga nisbatan 38 foizga ko‘p va 2017 yildan beri eng yuqori ko‘rsatkichdir. Bu haqda Argus agentligi xabar berdi. Xususan, Qozog‘istonning Rossiyaning shimoliy g‘arbiy portlari orqali eksport hajmi 19 foizga oshib, 4,1 mln tonnaga yetdi. Ushbu o‘sish Ust-Lug, Sankt-Peterburg va Viborg orqali yuk tashish faolligi bilan bog‘liq. Port Taman orqali eksport 2,3 mln tonna bo‘ldi — bu deyarli ikki baravar o‘sishni anglatadi. Qo‘shimcha ravishda 300 ming tonna ko‘mir Latviyaning Ventspils portiga RJD tarmog‘i orqali yetkazilgan. Asosiy tranzit — «D» (uzoq yonadigan) va «G» (gazli) markadagi ko‘mirlar hissasiga to‘g‘ri keldi. Boltiq dengizi portlaridan Polsha, Turkiya va Malayziyaga, Tamandan esa Hindiston va Xitoyga yuk tashildi. Boshqa tomondan, Rossiyaning eksport hajmi pasaymoqda. 2025 yil iyulda shimoliy g‘arbiy portlar orqali yuk tashish 27 foizga kamayib, 3,2 mln tonnaga tushdi. Yuk portlaridagi tushirish hajmi esa Turkiyada talab kamayishi sabab 14 foizga pasayib, 1,25 mln tonnaga yetdi. Eksport narxlari ham pasaymoqda: Taman portlarida 6000 kkal/kg kaloriyali ko‘mir narxi 22 foizga tushib, tonnasi 63 dollar, Boltiq dengizi portlarida esa 55 foiz bo‘ldi. Rossiya Energetika vazirligi rentabellik manfiy o‘sishga erishganini ma’lum qildi va eksport hajmi 8 foizga kamayishi kutilayotganini e’lon qildi. Qozog‘iston esa raqobatbardoshligini saqlab qolmoqda. NEFT Research tahlilchisi Aleksandr Kotovning fikricha, Chubarko‘l ko‘miri Ust-Lug orqali 9–10, Taman orqali esa 13–14 foyda bilan eksport qilinmoqda. Uning ta’kidlashicha, Qozog‘iston ko‘miri sifati Rossiyaniki bilan deyarli teng. Yevroittifoq tomonidan Rossiya portlariga nisbatan joriy qilingan sanksiyalardan Qozog‘istonga berilgan istisnolar ham tranzit o‘sishiga turtki bo‘lmoqda. Yaroslav Kabakovning taxminicha, yil oxirigacha Qozog‘istonning ko‘mir tranziti 10 mln tonnadan oshib ketishi mumkin.