Markaziy Osiyo davlatlaridagi fuqarolik pasportlari: qaysi biri kuchliroq?
22.07.2025 | 13:3019816
So‘nggi yillarda dunyo bo‘ylab fuqarolarning erkin harakatlanish huquqi, vizasiz yoki soddalashtirilgan tartibda boshqa davlatlarga kirish imkoniyati, ya’ni pasport kuchi – global tengsizlik va davlatlarning geosiyosiy mavqeini belgilovchi muhim ko‘rsatkichlardan biriga aylandi.
Henley & Partners tomonidan tuziladigan Henley Passport Index (HPI) — fuqarolik pasportlari orqali qaysi davlatlar vizasiz yoki oddiylashtirilgan tartibda sayohat qilish imkonini berishini ko‘rsatadigan xalqaro reyting. Har yili yangilanadigan bu indeks pasport egasining global harakatchanlik darajasini ifodalaydi: pasport kuchli bo‘lsa – egasiga imkoniyatlar keng bo‘ladi.
Foto: Progressiv islohotlar markazi[/caption]
2025 yil global reytingi: kuchli uchlik
- Singapur — 195 davlatga;
- Yaponiya — 193 davlatga;
- Finlandiya, Fransiya, Germaniya, Italiya, Ispaniya, Janubiy Koreya — har biri 192 davlatga;
- AQSH esa 186 davlatga vizasiz yoki chegara punktida viza bilan kirish mumkin.
Markaziy Osiyo: 5 yillik pasport reytingi tahlili (2021–2025)
So‘nggi besh yil ichida mintaqa davlatlari pasportlarining global pozitsiyasi asta-sekin o‘zgarib bordi. Quyidagi tahlil Henley Passort Index asosida 2021–2025 yillarda qayd etilgan o‘zgarishlarga asoslangan. [caption id="attachment_10010" align="aligncenter" width="620"] Foto: Progressiv islohotlar markazi[/caption]
O‘zbekiston
Mintaqada eng katta siljishni amalga oshirgan davlat. 2021 yilda 92-o‘rinda bo‘lgan O‘zbekiston 2025 yilga kelib 77-o‘ringa ko‘tarildi – bu 15 pog‘onalik sezilarli o‘sishdir. Bu natija O‘zbekistonning faol tashqi siyosati, e-visa tizimi va vizasiz rejimlarni joriy etishi bilan izohlanadi. Masalan, Tailand, Serbiya va BAA bilan yangi imkoniyatlar ochildi.Qozog‘iston
Hali ham mintaqadagi eng kuchli pasportga ega. 2021 yilda 75-o‘rinda bo‘lgan pasport 2022 yilda 68-o‘ringa chiqdi, biroq 2025 yilga kelib 67-o‘rinda turibdi. So‘nggi yillarda o‘sish sur’ati sekinlashgan bo‘lsa-da, Qozog‘iston ilgari surilgan pozitsiyasini saqlab qolmoqda.Qirg‘iziston
Barqaror o‘sishga erishgan. 2021 yilda 86-o‘rinda bo‘lgan Qirg‘iziston 2025 yilga kelib O‘zbekiston bilan bir xil — 77-o‘ringa chiqdi. Bu yuksalish davlatning xalqaro vizaviy kelishuvlar borasidagi faolligini ko‘rsatadi.Tojikiston
2021 yildan 2024 yilgacha reytingi 90-o‘rindan 81-o‘ringa ko‘tarilgan bo‘lsa-da, 2025 yilda 84-o‘ringa tushgan. Bu pasayish so‘nggi yillarda yangi vizasiz rejimlar joriy etilmaganidan dalolat beradi.Turkmaniston
Mintaqada eng yopiq vizaviy siyosat yuritayotgan davlat. 2021 yilda 96-o‘rinda turgan pasport 2025 yilga kelib 89-o‘ringa chiqdi. Bu 7 pog‘onalik sust o‘sish bo‘lib, 2023 yildan beri deyarli o‘zgarishsiz qolmoqda. Past ko‘rsatkich davlatning tashqi ochiqligi darajasi yaxshi emasligidan darak beradi.Yillik reyting o‘zgarishlari: 2021–2025
- O‘zbekiston – +15 pog‘ona;
- Qirg‘iziston – +9 pog‘ona;
- Qozog‘iston – +8 pog‘ona;
- Turkmaniston – +7 pog‘ona;
- Tojikiston – +6 pog‘ona (2025 yilda pasayish bilan).
