«Soliqdan yashirinish imkoniyati»: bitkoinning pasayishi AQSH investorlariga foyda berdi

«Bloomberg» tahliliga ko‘ra, bitkoin narxining tarixiy maksimumdan taxminan 30 foizga pasayishi AQSHdagi investorlar uchun noyob soliq strategiyasini ochib berdi. Gap «soliq yo‘qotishlarini yig‘ish» (tax-loss harvesting) deb ataladigan mexanizm haqida bormoqda. U aksiya bozoridagi yuqori foydani kriptovalyutadagi zararlar hisobiga qoplash imkonini beradi.

2025 yil oxirida bozorlarda o‘ziga xos paradoks yuzaga keldi. S&P 500 indeksi yil boshidan buyon taxminan 18 foizga o‘sgan bo‘lsa, bitkoin kuzda rekord ko‘rsatkichlarga chiqqanidan keyin yil yakunida 5 foiz pasayish bilan yakunlanmoqda. Eng muhimi, kriptovalyuta o‘zining eng cho‘qqidagi qiymatidan 30 foizga arzonlashgan. Ana shu tafovut investorlarga aniq signal bermoqda: aksiyalardan tushgan foyda uchun soliqni kamaytirish maqsadida bitkoindagi zararlarni rasmiylashtirish.

«Bloomberg» nashrining izohlashicha, bu yerda asosiy farq AQSH soliq qonunchiligidagi «fiktiv sotuv» qoidasi bilan bog‘liq. Qimmatli qog‘ozlar uchun amal qiladigan bu qoidaga ko‘ra, investor aktivni zarar bilan sotib, 30 kun ichida shu aktivni yana xarid qilsa, soliq imtiyozidan foydalana olmaydi. Biroq bitkoin va boshqa kriptovalyutalar bu qoidaga tushmaydi, chunki AQSH soliq xizmati ularni qimmatli qog‘oz emas, mulk sifatida tasniflaydi.

Amaliyotda sxema shunday ishlaydi: investor bitkoinni sotib, zararni qayd etadi. Bu zarar aksiya bozorida olingan foydadan hisoblangan soliqni «dollariga dollar» ko‘rinishida qoplaydi. Shundan so‘ng investor bitkoinni o‘sha kunning o‘zida qayta sotib olishi mumkin va portfeli deyarli o‘zgarmasdan qoladi. Sertifikatlangan buxgalter Robert Persichitte «Bloomberg»ga izoh berib, bunday operatsiya hech qanday qonuniy cheklovlarga tushmasligini ta’kidlagan.

Kornell universiteti professori Uill Kongning fikricha, aynan 30 kunlik cheklov yo‘qligi sabab bu kabi operatsiyalar yilning oxirgi kunlariga jamlanmoqda. Soliq hisoboti uchun muhim sanalgan dekabr oxiri investorlar faolligining keskin oshishiga olib kelgan.

Moliyaviy maslahatchilar ham bu yilgi vaziyatni alohida qayd etmoqda. Ularga ko‘ra, «soliq yo‘qotishlarini yig‘ish» kriptovalyutada endi alohida tryuk emas, balki aksiya bozoridagi kuchli o‘sish fonida umumiy soliq strategiyasining bir qismiga aylangan. Shu bois bitkoin pasayishi ayrim investorlar uchun yo‘qotish emas, balki moliyaviy imkoniyat sifatida qaralmoqda.