«Буревестник»: Россиянинг янги ракетаси кимга таҳдид солмоқда?

Россия Қуролли кучлари Бош штаби бошлиғи Валерий Герасимов Россия президенти Владимир Путин билан ўтказилган кенгашда ядро кучлантиргичли чексиз масофага уча оладиган янги «Буревестник» ракетаси синовдан муваффақиятли ўтганини маълум қилди.

Ракета 14 минг километр масофани босиб ўтиб, ҳавода тахминан 15 соат турди. Парвоз давомида вертикал ва горизонтал манёврлар бажарилди - бу ишланма ҳаво ҳужумидан мудофаа воситаларини айланиб ўтиш қобилиятига эга эканини кўрсатади.

Путин ҳам ишланмани юқори баҳолаб, айниқса унинг дунёда ўхшаши йўқлигини алоҳида таъкидлади.

«Бу қуролни қўллашнинг мумкин бўлган усулларини аниқлаш ва қуролли кучларга жойлаштириш учун инфратузилмани тайёрлашни бошлаш керак», - дея топшириқ берди давлат раҳбари.

Кремлнинг баёнотлари жаҳон етакчиларининг эътиборини тортди. Хитой тегишли баёнотларга эътибор қаратганини тан олди. АҚШда эса бунга янада кескинроқ муносабат билдирилди: АҚШ президенти Доналд Трамп Кремл хабарларини «ўринсиз» деб атади. Унинг сўзларига кўра, Россия Федерациясининг устувор вазифаси ракета синовлари эмас, балки Украинадаги урушни тугатиш бўлиши керак.

Сиёсатчи, шунингдек, АҚШнинг Россия қирғоқлари яқинида «дунёдаги энг яхши атом сув ости кемаси» борлигини эслатиб ўтди: «Шунинг учун бизга ракетанинг саккиз минг милга учиши шарт эмас».

Россия ишланмасининг ўзига хос хусусиятлари ҳақида «Украина НАТОда» Бутун Украина ташкилоти раҳбари Юрий Романюк ТРТга сўзлаб берди.

- «Буревестник» аслида нима?

Бизга маълум бўлган маълумотларга кўра, гап назарий жиҳатдан чекланмаган учиш вақтига эга ядро кучлантиргичли қанотли ракета ҳақида бормоқда.

Аммо у жавоблардан кўра кўпроқ саволлар туғдиради. Масалан, у 14 минг километр масофани учиб ўтгани айтилмоқда. Агар у шунча узоқ уча олса, нима учун бутун Ер шарини айланиб чиқмади?

Иккинчи жиҳат — унинг ҳақиқий тезлиги фуқаролик реактив самолёти тезлигига яқин. Яъни соатига 700-900 километр атрофида.

Агар Россия Федерацияси уни АҚШ томон учирса деб тасаввур қилсак, у тахминан 12 соатда мўлжалга етиб боради. Шу вақт ичида америкаликлар ўзларининг баллистик ракеталари ёрдамида Россияга ўнлаб марта ҳужум қилиши мумкин. Бундан ташқари, Украина ҳам, АҚШ ҳам қанотли ракеталарни F-16 ва F-35 қирувчи самолётлари ёрдамида уриб тушира олади.

Ва ниҳоят — бундай ракета ортида узун ва жуда хавфли радиоактив из қолади. Бу изнинг тарқалишини тўхтатишнинг иложи йўқ. Бундай парвозлар амалда бутун дунёни ифлослантириб юборади.

Бу ракeтани қаергадир учириш ва у ер шарини айлантириб юргизиш нима учун керак экани тушунарсиз. Яъни бу ракeта номаълум жойларда учиши керак, холос, ҳолбуки Россияда душман деб ҳисобланадиган АҚШ қаерда экани ҳаммага яхши маълум эмасми? Улар учун қидириш шарт эмас.

Бугунги кунда стратегик сув ости флоти, ядро триадаси мавжуд. Америка сув ости кемалари Россия қирғоқларида — Тинч океанида, Шимолий қутбда, Атлантикада қоровуллик қилмоқда. Улар жанубдан, Форс кўрфази, Ўрта ер денгизи, ҳатто деярли Болтиқбўйидан зарба бериши мумкин.

Хўш, Россиядан атиги 500-1000 километр узоқликда туриб, яқинлашиш вақти минимал бўлса, АҚШ учун 14 минг километр масофали ракетанинг нима кераги бор? Айниқса, мамлакатнинг Европа қисми учун. Трамп аллақачон бу лойиҳага шубҳа билан қарашини айтган.

Очиғини айтсам, Россиянинг бу ишланмаси бемаъниликка ўхшайди. Ҳеч нарса мос келмайди — на мантиқ, на ҳарбий мақсадга мувофиқлик, на самарадорлик.

— Ракеталар умуман бўлмаслиги мумкинми?

— Такрорлайман, агар гап гипертовушли ракета ҳақида, яъни товуш тезлигидан бир неча баробар катта тезликлар ҳақида кетаётган бўлса, бу бошқа масала эди. Уни аниқлаш қийин, йўқ қилиш имконсиз бўларди — бу ерда мантиқ бор. Аммо оддий ядровий қурилмали товушдан паст тезликдаги қанотли ракета — нима учун керак?

80 йилларда СССР 5,5 минг км масофага учадиган Х-101 қанотли ракетасини яратган, ҳозирда Россия Украинани шу билан ўққа тутмоқда. Тушуниш учун: уни Свердловскдан учириб, Мадрид, Барселона, Лиссабон, Лондонга етказиш мумкин. Яъни Уралдан то Европанинг энг чеккасигача. Агар арзонроқ ва самаралироқ ракета мавжуд бўлса, нима учун янги ядровий қурилмали ва минимал тезликдаги ракета ясаш керак?

Бундан ташқари, ядровий двигателли бундай ракетани оммавий ишлаб чиқариш Россия учун молиявий жиҳатдан имконсиз. Синов учун бир-иккита прототип яратиш мумкин, аммо бу ҳам ҳаддан ташқари қимматга тушади.

Тасаввур қилинг, бундай ракета қанча туради, агар «Армата» танки — дизел двигателли темир бўлаги учун миллиардлаб доллар ва 10-15 йил сарфланган бўлса-ю, натижа бўлмаса. Ядровий қанотли ракета ҳақида гапирмаса ҳам бўлади - у ерда астрономик миқдорлар бор.

— Унда бу қурол нима мақсадда эълон қилинган?

— Бу ишланманинг ҳарбий фойдаси аниқ кам, лекин у шантаж воситаси сифатида хизмат қилиши мумкин. Яъни, Россия бу билан АҚШни қўрқитмоқчи — агар сиз Украинага Tomogawkov етказиб беришни бошласангиз, гўёки муваффақиятли синовдан ўтган «Буревестник» жавоб бўлади, демоқчи.

Бошқа вариантда ҳам тасаввур қилиш мумкин: АҚШ Украинага ёрдам беришни тўхтатади, Россия Федерацияси эса бу ракетани ишлаб чиқишни тўхтатади. Лекин буларнинг ҳаммаси оддий ҳаво савдоси. Америкаликлар, шубҳасиз, бунга алданмаяпти. Мана шундай воқеа.