Ҳинд рупияси 2025 йилда Осиёнинг энг заиф валютасига айланди
АҚШ тарифлари, Россия урушининг оқибатлари ва капитал қочиши рупия курсини кескин пасайтириб, Ҳиндистон регуляторларини қийин танлов олдида қолдирди.
Bloomberg агентлигининг таҳлилига кўра, 2025 йил Ҳиндистон рупияси учун сўнгги йилларнинг энг мураккаб даврига айланди. АҚШнинг юқори тарифлари, Россиянинг Украинадаги уруши, хорижий капитал оқимининг кескин камайиши ва жорий ҳисобварақ тақчиллиги рупияни Осиёдаги энг заиф валютага айлантирди. Ҳиндистон фонд бозоридан 16,3 млрд долларлик инвестиция чиқиб кетгани валютанинг босим остида қолишида асосий омиллардан бири бўлди.
АҚШнинг Ҳиндистон маҳсулотларига жорий этган тарифлари, шунингдек, Россиядан энергия манбалари ва қурол-яроғ харидлари учун санкция хавфи инвесторларда хавотир уйғотди. Экспертлар фикрича, агар вазият ўзгармаса, рупия 2022 йилдан бери кузатилган энг катта йиллик пасайишни қайд этиши мумкин. Ўша йили нефт нархи 100 доллардан ошиб кетиши мамлакат иқтисодиётига жиддий зарба берган эди. Ҳиндистон истеъмол қилаётган нефтнинг тахминан 90 фоизини импорт қилади.
Bloomberg Economics маълумотларига кўра, Ҳиндистон Захира банки июл ойидан буён валюта интервенциялари орқали 30 млрд доллардан ортиқ захира сотган ва шундан кейингина рупиянинг яна бир минимуми олди олинган. Бироқ 21 ноябрда валюта 1 долларга 89,48 рупия даражасига тушгани регуляторнинг ҳимояни тўхтатганига ишора қилмоқда.
Рупиянинг арзонлашуви икки хил таъсир кўрсатмоқда. Бир томондан, экспортчиларнинг рақобатбардошлигини оширади ва хорижда ишловчилар пул ўтказмаларини қўллаб-қувватлайди. Иккинчи томондан эса импорт харажатларини — нефт, ўғит ва электроника нархларини кескин қимматлаштирмоқда. Бу эса инфляция хавфини янада кучайтириб, иқтисодий сиёсатда мураккаб танловларни талаб этмоқда.
Сентябр ойида рупия долларга нисбатан ўз тарихидаги энг паст кўрсаткичга тушди. Бунга АҚШнинг 50 фоизлик янги тарифлари ва уларнинг Ҳиндистон иқтисодий ўсишига зарар етказиши мумкинлиги ҳақидаги инвестор хавотирлари сабаб бўлган.
Таҳлилчиларнинг таъкидлашича, рупия инқирози АҚШнинг янги савдо сиёсати глобал валюта бозорларига қандай таъсир кўрсатаётганини яққол кўрсатмоқда. Капитал оқимининг кескин қисқариши Ҳиндистонни Вашингтон билан музокараларда мувозанатли ёндашув излашга мажбур этмоқда.
