Африкада янги тартиб: Нигерия ва Жанубий Африка етакчи бўлиши мумкин — Foreign Affairs
Дунёдаги либерал тартиб заифлашган бир пайтда Африка давлатлари ўз кучини бирлаштирса, инвестициялар ва савдо имкониятларини кенгайтириб, глобал миқёсда нуфузли ўйинчига айланиши мумкинлиги айтилмоқда.
Foreign Affairs журналининг ёзишича, иккинчи жаҳон урушидан кейин шаклланган анъанавий либерал тартиб сўниб борар экан, Африка мамлакатлари учун глобал иқтисодий тизимда ўз ўрнини мустаҳкамлаш имкони яратилаяпти. Қитъа жаҳон аҳолисининг 20 фоизини ташкил этса-да, умумий иқтисодий улуши ҳамон 5 фоиз атрофида.
Нашр мақоласига кўра, Африкада етакчи бўлишга энг тайёр мамлакатлар — Нигерия ва Жанубий Африка. Нигерия 230 миллион аҳолиси билан нафақат иқтисодий, балки маданий таъсири катта давлат: унинг мусиқаси, киноси ва мода соҳаси бутун қитъада машҳур. Жанубий Африка эса Африкадаги энг саноатлашган ва молиявий тизими ривожланган мамлакат бўлиб, глобал сиёсий вазни туфайли хорижий сармояни фаол жалб қила олади.
Бу икки давлат илгари ҳам ҳамкорлик қилган. XXI аср бошларида президентлар Олусегун Обасанжо ва Табо Мбеки панафриканчилик ғоясини илгари суриб, Африка Иттифоқи ва Африка тараққиёти учун янги шериклик дастурини йўлга қўйган эдилар. Бироқ ички иқтисодий ва сиёсий муаммолар бу жараёнларни секинлаштирди: Жанубий Африка паст иқтисодий ўсиш ва ижтимоий тенгсизликдан, Нигерия эса этник ва диний низолардан азият чекмоқда.
Бугун эса Нигерия ва Жанубий Африка қитъадаги интеграция жараёнларини жадаллаштириш орқали Африкани янги даражага олиб чиқиши мумкин. Африка континентал эркин савдо ҳудуди доирасидаги ички саноат ва савдони ривожлантириш 1,4 млрд аҳолиси бўлган 3,4 трлнлик бозор яратиши мумкин. Бу компанияларга ишлаб чиқаришни кенгайтириш, харажатларни қисқартириш ва янги сармояларни жалб қилиш имконини беради.
Мутахассисларнинг фикрича, бунинг учун мамлакатлар аввало икки томонлама ҳамкорликни мустаҳкамлаши, бир-бирининг дипломатик ташаббусларини қўллаб-қувватлаши ва кейинчалик Миср, Марокаш ҳамда Жазоир каби бошқа калит давлатларни ҳам жалб этиши лозим. Нигерия ва Жанубий Африка ўзининг ўзаро тўлдирувчи кучли жиҳатларидан фойдаланиб, қитъани иқтисодий ўсиш ва минтақавий нуфузнинг янги босқичига етаклаши мумкин.
Агар раҳбарлар бу имкониятдан тўғри фойдаланишса, Африка илк бор жаҳон саҳнасида бир четдаги эмас, балки таъсирли ва тенг ҳуқуқли иштирокчи сифатида намоён бўлади.
