Bitkoyn keskin pasaydi: kriptozimiston boshlanmoqdami?

Bitkoyn narxi muhim psixologik chegara — 101 minglik chegaradan ham tubga qulab, 98 ming dollargacha pasaydi, Ethereum esa 3 ming dollargacha tushdi.

Mutaxassislar orasida vaziyatning rivoji borasida fikrlar ikkiga bo‘lindi: ba’zilar yaqindagi o‘sish ortidan tabiiy foyda qaydi deb baholashsa, boshqalar bu holatni yangi va uzoqqa cho‘zilishi mumkin bo‘lgan «ayiq bozor» siklining boshlanishi sifatida ko‘rishmoqda. Chindan ham kriptobozor haqiqatan ham navbatdagi kriptozimiston ostonasida turibdimi? Vaziyatni tahlil qilib ko‘ramiz.

Kriptobozorda vaziyat qanday o‘zgardi?

O‘tgan hafta bitkoyn 100 ming dollar atrofiga tushdi va onlayn tarmoqlarda muhokama etilgan ehtimoliy tiklanish yuz bermadi. Vaziyat shundan keyin o‘zgardi, Donald Tramp AQSH fuqarolariga (boylardan tashqari) import bojlari ortidan tushgan mablag‘lardan 2000 dollardan taratmoqchi ekanini ma’lum qildi.

Kriptovalyuta hamjamiyati ushbu pulning bir qismi kriptobozorga ham kiradi degan umidga tushgach, bitkoyn 106 minggacha tiklandi. Biroq texnik jihatdan ijobiy o‘zgarishlar uchun 112 ming dollardan yuqori o‘sish, sotuvchilar ustidan to‘liq g‘alaba uchun esa 121 ming dollardan yuqori daraja zarur edi. Ammo hozirgi holatda bozordagi qulash 100 mingdan pastga qarab ketdi, hattoki 90 ming dollarlik ko‘rsatkichga yaqinlashmoqda.

Kriptovalyuta bozoridagi pasayish, shuningdek, texnologik aksiyalar bozoridagi umumiy zaiflik bilan ham muvofiq keldi. NASDAQ indeksi uchinchi sessiya ketma-ket yo‘qotish bilan harakatlanmoqda. Bu vaziyatda sarmoyadorlar qimmatbaho texnologik va sun’iy intellekt kompaniyalaridan kapitalni olib, sog‘liqni saqlash kabi himoyaviy sektorlarga o‘tkazmoqda.

Bozordagi kayfiyat yanada yomonlashdi, chunki Federal zaxira tizimi (FZT)ning bir necha vakillari dekabr oyida stavkalarni yana kamaytirish imkoniyatidan shubhalanayotganini bildirishdi. Bu esa sarmoyadorlarning monetar siyosat yumshatilishiga oid kutilmalarini pasaytirdi.

Xavfdan qochish muhiti esa ayniqsa spekulyativ aktivlarga, ya’ni kriptovalyutalar va ular bilan bog‘liq aksiyalarga qattiq ta’sir ko‘rsatmoqda.

Kriptozimistonga sho‘ng‘ish xavfi

Bitkoyn narxining hozirgi pasayishi o‘ziga xos falokat emas, balki 2025 yilda raqamli oltin namoyon etgan shiddatli poygadan so‘ng hatto zaruriy tuzatish sifatida baholanadi. Shunga qaramay, yanada chuqurroq pasayish bitkoynni xazina sifatida saqlayotgan kompaniyalar orasida zanjirli reaksiyani keltirib chiqarishi mumkin. Bunday dastlabki holat o‘tgan hafta sodir bo‘ldi: Bitcoin DAT Sequans qarzini 50 foizga kamaytirish uchun 970 BTC sotdi.

Fransiyaning Sequans Communications (NYSE: SQNS) kompaniyasi, bitkoynni xazinaviy aktiv sifatida qo‘llash borasidagi ilk pionerlardan biri, 2025 yil iyulida chiqarilgan konvertatsiyalanuvchi qarzning 50 foizini to‘laganini ma’lum qildi. Bunday kelishuv 970 BTC sotilishi orqali moliyalashtirilgan. Ushbu operatsiyadan so‘ng, kompaniya qarzi 189 mln dollardan 94,5 mln dollarga tushdi, bitkoyn zaxirasi esa 3234 BTC dan 2264 BTC gacha kamaydi.

Hozirgi bozor narxlari bo‘yicha bitkoyn aktivlarining tozalangan qiymati taxminan 240 mln dollar deb baholanmoqda, bu esa qarzning NAV (toza aktiv qiymati) ga nisbatini 55 foizdan 39 foizgacha tushirdi.

Kompaniya ushbu qadam moliyaviy barqarorlikni mustahkamlash va bitkoyn xazinasini yanada egiluvchan boshqarish maqsadida amalga oshirilganini bildirdi.

Agar boshqa kompaniyalar ham shunga o‘xshash yo‘l tutishsa, bu birinchi kriptovalyuta narxiga qo‘shimcha bosim yaratishi va hatto ommaviy sotuvlar hamda kriptoqishga chuqur sho‘ng‘ishga olib kelishi mumkin. Masalan, Strategy (MSTR) kompaniyasi balansida 641 ming 205 BTC saqlamoqda.

Bitkoyn pasayishining asosiy sabablari

Hozirgi vaqtda bitkoyn narxiga bosim o‘tkazayotgan uchta asosiy omilni ajratib ko‘rsatish mumkin:

1. Kapitalning spot ETFlardan chiqib ketishi. O‘tgan hafta davomida spot bitkoyn-ETFlardan 1,2 mlrd dollar miqdorida kapital chiqib ketgan. Ethereum ETFlar esa 508 mln dollar yo‘qotgan.

2. «Veteran kitlar» bitkoynlarni faol ravishda sotishda davom etmoqda. Glassnode tahlilchilari e’lon qilgan grafikda yetti yildan ortiq vaqtdan beri harakatsiz bo‘lgan hamyonlar tomonidan soatiga 1000 BTCdan ko‘proq xarajat qilingani qayd etilgan.

«Ushbu siklning asosiy farqi shundaki, birinchi avlod kitlari tomonidan katta miqdordagi sotuvlar ancha tez-tez kuzatilmoqda. Bu esa bitkoynning ustuvor taqsimot jarayoniga ishora qiladi», — deyiladi hisobotda.

3. Bitkoynlarning markazlashgan birjalarda ko‘payishi. Bu tendensiya ayniqsa Binance platformasida yaqqol ko‘rinmoqda. Aksariyat hollarda kriptovalyuta birjaga sotish maqsadida yuborilayotgani aniqlanmoqda.