Maskning Mars rejalari SpaceX IPOʼsiga xavf solmoqda

Ilon Maskning Marsga yetib borishga qaratilgan ulkan ambitsiyalari SpaceX’ning kelgusi yilga mo‘ljallangan IPO rejalariga qo‘shimcha xavf omili sifatida baholanmoqda. Investorlar uchun asosiy savol kompaniyaning barqaror daromad manbalari bilan yuqori riskli kosmik dasturlar o‘rtasida qanday muvozanat saqlanishida qolmoqda.

Reuters xabariga ko‘ra, SpaceX Starlink sun’iy yo‘ldosh internet tarmog‘i orqali barqaror va yuqori daromadli biznes yaratishga muvaffaq bo‘lgan. Biroq Maskning Mars missiyasiga katta hajmda sarmoya yo‘naltirishi kompaniyaning asosiy daromad manbai bo‘lgan Starlink rivojiga yetarlicha e’tibor qolmasligi mumkinligi haqida xavotir uyg‘otmoqda.

Tahlilchilar SpaceX’ning IPOʼsi 1 trillion dollardan ortiq baholanishi va 25 milliard dollardan ziyod mablag‘ jalb qilishi mumkinligini qayd etmoqda. Bu uni tarixdagi eng yirik ommaviy takliflardan biriga aylantirishi mumkin. Shu bilan birga, Maskning bir vaqtning o‘zida bir nechta yirik kompaniyalarga rahbarlik qilishi Tesla misolida ham investorlar uchun risk sifatida ko‘rilgan.

Quilty Analytics tahlilchisi Kaleb Genrining ta’kidlashicha, SpaceX har doim ilmiy-tadqiqot va tajriba loyihalariga katta mablag‘ sarflab kelgan va IPO ishtirokchilari bu kompaniyaning yuqori riskli modelini oldindan qabul qilishiga to‘g‘ri keladi. Uning fikricha, Falcon 9 va Starlink kabi yo‘nalishlar ehtimoliy muvaffaqiyatsizliklarning moliyaviy ta’sirini hozirgacha yumshatib kelmoqda.

SpaceX prezidenti Gvin Shotvell avvalroq kompaniya Marsga muntazam parvozlar yo‘lga qo‘yilmaguncha IPO o‘tkazilmasligini bildirgan edi. Mask esa Starship tizimi 2026 yilda Marsga ekipajsiz parvoz qilishga urinishi IPO uchun zamin yaratishi mumkinligini aytgan. Tahlilchilar bu rejalarni hali amaliy jihatdan yetarlicha tayyor emas, deb baholamoqda.

Ayni paytda Starlink 140 dan ortiq mamlakatda 6 milliondan ziyod mijozga ega bo‘lib, Starship dasturini moliyalashtirishda hal qiluvchi ahamiyat kasb etmoqda. Kompaniyaning Hindiston bozoriga kirishi esa SpaceX qiymatini yanada oshirishi mumkin.