Банклардан «огоҳлик қўнғироғи»: олтин бозори спекулятив пуфак ҳолига келди

«Марказий банклар банки» деб аталувчи Халқаро ҳисоб-китоблар банки (BIS) расман олтин ва Америка фонд бозорларида пуфак шаклланиш эҳтимоли кескин ортгани ҳақида огоҳлантирди. Институтнинг сўнгги чораклик ҳисоботида айтилишича, чакана инвесторларнинг ҳаддан ташқари фаоллиги ушбу сегментларни «портлама ўсиш» ҳолатига олиб кирган. Оддий тил билан айтганда — бу бозорлар тарихда кўп кузатилган каби катта ва кескин тушишлар олдида турган бўлиши мумкин.

BIS фикрича, охирги ярим йилда олтин ва S&P 500 бир вақтнинг ўзида «портлама динамика»га кириши камдан-кам кузатиладиган ҳолат. Одатда бу активлар турли циклларда ҳаракатланади. Институтнинг таъкидлашича, бундай фазалар, 1980 йилдаги олтин инқирози ёки дотком пуфаги каби, одатда «кескин ва тез коррекция» билан тугайди.

Чакана инвесторлар бу жараённинг марказида турибди. BIS маълумотларига кўра, сўнгги чоракда олтин ETFлари ва Америка акциялар фондига асосий пул оқими айнан кичик инвесторлардан келди. Институционал иштирокчилар эса АҚШ акцияларида позицияларни қисқартирган ва олтин улушини ўзгартишсиз сақлаган. Бу эса бозордаги ўсишни асосан спекулятив рағбат ва тренд ортидан қувиш ҳисобига таъминлаётганини англатади.

Криптоактивлардаги тушиш ҳам вазиятнинг мураккаблигини оширмоқда. Bitcoin чорак охирига бориб 20 фоизга арзонлади, бу эса рискли активларга талаб сусайгани ва чакана инвесторлар спекулятив сегментлар орасида фаол ҳаракатланаётганини кўрсатади. BIS бундай вазиятни «ўта ноёб мўртлик» деб атади ва ваҳима пайтида чакана ўйинчиларнинг пода янглиғ ҳаракати бозордаги тебранишларни аёвсиз кучайтириши мумкинлигини таъкидлайди.

BISнинг техник тестлари ҳам пуфак эҳтимолини тасдиқламоқда: олтин нархи ва S&P 500 охирги ойларда «портлама ўсиш остонаси»дан ўтди. Бутун йил давомида олтин 50 дан ортиқ рекорд янгилаган ва 60 фоиздан кўпроқ қимматлашган. Институт бу босқич қанча давом этишини айтиш қийинлиги, аммо ҳар қандай пуфак одатда тез ва оғриқли тарзда ёрилишидан огоҳлантирди.