Машина бозори қуламоқда: фаоллик 28 фоизга пасайди
Марказий банкнинг молиявий барқарорлик шарҳига кўра, 2025 йилнинг биринчи ярим йиллигида енгил автомобиллар ишлаб чиқариш ўсишда давом этган бўлса-да, импорт ҳажмлари ва ички олди-сотди шартномаларида кескин пасайиш кузатилган.
2025 йил январь–июнь ойларида мамлакатда 185,6 мингта енгил автомобиль ишлаб чиқарилган. Бу 2024 йилнинг мос даврига нисбатан 5 фоизга кўп.
Бироқ ишлаб чиқаришдаги ўсиш ички талаб билан таъминланмади ва бозор фаоллиги умумий тарзда пасайишда давом этди.
Бу даврда Ўзбекистонга 24,1 мингта енгил автомобиль импорт қилинган бўлиб, ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 34 фоизга камдир.
Экспертлар фикрича, валюта бозоридаги беқарорлик, ташқи бозорлардаги нарх ошиши, аҳоли харид қобилияти пасайиши каби омиллар импорт ҳажмининг қисқаришига олиб келган.
Автомобиль олди-сотди шартномалари 2025 йилнинг дастлабки олти ойида 2024 йилнинг мос даврига нисбатан 28 фоизга камайган. Бу талабнинг анча пасайганини ва бозорда ликвидликнинг камайганини кўрсатади.
Шу билан бирга Марказий банк маълумотларига кўра, автокредитлар сегментида расмий концентрация хавфи қисқарган, хусусан, автокредитлар қолдиғи — 37,1 трлн сўмни ташкил этиб, жами кредит портфелидаги улуши 6 фоизга етган. Аммо айрим банкларда концентрация чекловларини айланиб ўтиш орқали тартибга солиш арбитражи кузатилаётгани қайд этилган. Бу автокредитлар сегментида келажакда хатарларни ошириши мумкин.
Талаб нега тушди?
Бозордаги пасайиш қуйидаги асосий омиллар билан изоҳланмоқда:
- аҳоли қарз юкининг ўсиши — кредитлар бўйича тўловлар талабни чекламоқда;
- кредит сиёсатининг эҳтиёткорлашуви — банклар автокредит беришни қаттиқлаштирмоқда;
- автомобил нархларининг юқорилиги — ички ва ташқи омиллар таъсири;
- инфляция хавотирлари — аҳоли катта сарф-харажатларни кечиктирмоқда.
