Markaziy Osiyo davlatlarida iqtisodiy o‘sish: kim yetakchi?

O‘zbekiston 2025 yilning yanvar–iyun oylarida yalpi ichki mahsulot (YAIM) hajmini 807,9 trln so‘mga yetkazdi. Statistika qo‘mitasining ma’lumotlariga ko‘ra, o‘sish sur’ati 7,2 foizni tashkil etib, bu o‘tgan yilning mos davriga nisbatan atigi 0,6 foiz tezlashgan. [caption id="attachment_12198" align="aligncenter" width="620"] Manba: Statistika qo‘mitasi[/caption] Iqtisodchi Mirkomil Xolboyev ushbu ko‘rsatkichlarni Markaziy Osiyoning boshqa davlatlari bilan taqqoslagan. Qayd etilishicha, mamlakatimizdagi iqtisodiy o‘sish sur’ati mintaqada eng past tezlashgan natija hisoblanadi. [caption id="attachment_12199" align="aligncenter" width="630"] Manba: Mirkonomika[/caption] Solishtirish uchun, Markaziy Osiyoda eng tez o‘sayotgan iqtisodiyot Qirg‘izistoniniki bo‘ldi. Bu davlatda YAIM 11,7 foizga oshib, o‘tgan yilga nisbatan 3,6 foiz bandga tezlashdi. Bunga ishlab chiqarish tarmoqlari, xizmatlar sohasi va bevosita soliqlar sabab bo‘lgan. Qozog‘iston iqtisodiyoti yilning birinchi yarmida 6,2 foizga o‘sdi, o‘tgan yilga nisbatan 3 foizdan yuqori bo‘ldi. Bu o‘sishga, asosan, neft va neft mahsulotlari, gaz, maishiy texnika, mobil telefonlar, farmatsevtika mahsulotlari, mashinasozlik mahsulotlari, don va tamaki kabi to‘qqizta asosiy tovar turtki bo‘ldi. Mazkur mahsulotlar ulgurji savdoning 45 foizidan ortig‘ini tashkil etadi. Tojikiston iqtisodiyoti ham mintaqada sezilarli faollik ko‘rsatdi. YAIM 8,1 foizga oshib, o‘tgan yilga nisbatan 1,9 foiz band tezlashdi. Bunga quyidagilar hissa qo‘shgan:

• sanoat ishlab chiqarish hajmi 24 foiz;
• asosiy kapitalga investitsiyalar 14,6 foiz;
• pullik xizmatlar hajmi 12,8 foiz;
• qishloq xo‘jaligi 9,7 foiz;
• yuk tashish hajmi 9,3 foiz;
• tovar ayirboshlash 9 foiz;
• yo‘lovchi tashish 5,8 foiz.

O‘zbekiston esa Markaziy Osiyodagi mamlakatlar orasida o‘sish sur’ati eng past darajada tezlashgan iqtisodiyot bo‘lib turibdi. Mamlakatda iqtisodiy o‘sish 0,6 foiz bandga tezlashib 7,2 foizga yetgan. Sanoat ishlab chiqarishi 6,6 foizga oshib, 204,6 trln so‘mga yetdi. Qurilish sohasida o‘sish 10,7 foiz bo‘lib, hajmi 57 trln so‘mni tashkil etdi. Savdo, yashash va ovqatlanish xizmatlari hajmi 10,2 foizga oshib, 89,1 trln so‘mga yetdi. Transport, saqlash, axborot va aloqa xizmatlari eng yuqori o‘sishni ko‘rsatdi — 14,7 foiz, umumiy hajmi esa 66,7 trln so‘m bo‘ldi. «Mintaqa mamlakatlarida o‘sishning tezlashishi asosiy savdo hamda mehnat bozorlarida kutilmalariga nisbatan yaxshi iqtisodiy shart-sharoitlar natijasida pul o‘tkazmalarining yuqori o‘sishi, yuqori investitsiyalar hamda ba’zi iqtisodiyotlarda nisbatan yaxshi savdo shartlari natijasida eksport tushumlarining kutilmaladan yuqori shakllanganligi kabi omillar bilan izohlanishi mumkin», — deb yozmoqda iqtisodchi. Ma’lumot uchun, O‘zbekiston YAIMning deyarli yarmi kichik tadbirkorlik sub’ektlari hissasiga to‘g‘ri keladi. Mahliyo Hamidova tayyorladi.