Keskin kuchaygan rubl: bu Rossiya iqtisodiyoti uchun foydami yoki xavf?

2025-yilda Rossiya rubli dollarga nisbatan barcha asosiy valyutalarni ortda qoldirdi. «Bloomberg» ma’lumotlariga ko‘ra, yil boshidan beri rubl 45 foizga mustahkamlanib, 1 dollar uchun taxminan 78 rubl atrofida savdolanmoqda. Bu ko‘rsatkich 2022 yildagi urush boshlanishidan oldingi darajalarga yaqin.

Agentlik qayd etishicha, rubl so‘nggi 30 yil ichida eng kuchli yillik o‘sishni qayd etgan. Asosiy sabab — sanksiyalar tufayli Rossiyada xorijiy valyutaga talab keskin pasaygani. Shu bilan birga, Markaziy bankning qat’iy pul-kredit siyosati rubldagi aktivlarni aholi va biznes uchun jozibaliroq qilgan.

2024-yil oktabridan 2025-yil iyunigacha Rossiya Markaziy banki asosiy stavkani rekord darajada ushlab turdi. Keyinchalik stavka 5 foiz punktga tushirilib, 16 foizga yetkazildi. Shunga qaramay, qimmat kreditlar iqtisodiy faollikni cheklab qo‘ymoqda.

«Bloomberg» tahliliga ko‘ra, rubl o‘sishi davom etsa va kreditlar qimmatligicha qolsa, Rossiya iqtisodiyotida stagflyatsiya xavfi paydo bo‘lishi mumkin. Markaziy bankning o‘zi ham 2025-yilda iqtisodiy o‘sish 0,5–1 foizdan oshmasligini kutmoqda. Solishtirish uchun, 2024-yilda o‘sish 4,3 foiz bo‘lgan.

Mutaxassislar rublning ortiqcha qimmatlashuvi eksportga salbiy ta’sir qilayotganini ta’kidlamoqda. Energiya resurslari va sanoat mahsulotlari tashqi bozorlarda raqobatbardoshligini yo‘qotmoqda. Natijada, Rossiya xorijiy xaridorlarga ichki ishlab chiqaruvchilarga nisbatan ancha qulay shartlar taklif qilishga majbur bo‘lyapti.

Xulosa qilib aytganda, rublning kuchayishi tashqi tomondan ijobiy ko‘rinsa-da, amalda u Rossiya iqtisodiyoti, ayniqsa harbiy xarajatlarga suyangan model uchun jiddiy muammolarni keltirib chiqarmoqda.