Ўзбекистонликларга АҚШ компанияларига эркин инвестиция киритишга рухсат берилди

2026 йил 1 январдан Ўзбекистон фуқаролари ва корхоналари учун АҚШда рўйхатга олинган компанияларга инвестиция киритишда ҳукумат рухсатини олиш талаби бекор қилинади. Марказий банк 16 декабр куни капитал ҳаракати билан боғлиқ айрим валюта операцияларини амалга ошириш тартибига тегишли ўзгартиришлар киритди.

Бу қарор АҚШ билан инвестиция ва молиявий ҳамкорликни кенгайтиришга қаратилган муҳим қадам сифатида баҳоланмоқда.

Мазкур ўзгариш президентнинг 2025 йил 11 ноябрда қабул қилинган «Америка–Ўзбекистон ишбилармонлик ва инвеститсия кенгашини ташкил этиш тўғрисида»ги фармонида назарда тутилган. Ҳужжат доирасида икки мамлакат ўртасида бизнес алоқаларини ривожлантириш ва сармоялар ҳаракатини енгиллаштириш мақсад қилинган.

Янги тартибга мувофиқ, 1 январдан бошлаб Ўзбекистон резидентлари АҚШ компанияларига ҳукуматнинг алоҳида рухсатисиз инвестиция кирита олади. Пул маблағлари Ўзбекистон банкларидаги ҳисобварақларда бўлган тақдирда, инвестиция миқдори бўйича чекловлар қўйилмайди.

Хусусан, резидентлар АҚШда компания ташкил этиш, устав капиталини шакллантириш, Америка компанияларида улуш ёки аксиялар сотиб олиш учун маблағ ўтказиш ҳуқуқига эга бўлади. Шунингдек, АҚШдаги ўз филиаллари ёки шуъба корхоналарининг айланма капиталини тўлдириш ҳам эркин амалга оширилади.

Илгари бундай оператсиялар, айниқса 10 минг доллардан ортиқ битимлар учун, ҳукумат рухсатини талаб қилар эди. Энди эса АҚШга қаратилган инвестиция фаолиятида бу чеклов бекор қилинмоқда. Шу билан бирга, бошқа давлатларга инвестиция киритиш ва капитал ҳаракати билан боғлиқ операциялар учун амалдаги тартиб сақланиб қолади.

Экспертлар бу қарорни турлича баҳоламоқда. Молиячи Отабек Бакировнинг таъкидлашича, янги тартиб молиявий оқимларнинг қайта тақсимланишига олиб келиши мумкин. Унинг фикрича, АҚШда рўйхатдан ўтган, аммо амалда Ўзбекистонда фаолият юритадиган компаниялар орқали молиявий ҳаракатлар расмийлаштирилиши кучаяди. Айниқса, давлат буюртмалари, бюджет маблағларини ўзлаштирувчи тузилмалар ҳамда ўзаро аффилланган саноат-молиявий гуруҳлар учун пул оқимларини қайта каналлаштириш тенденцияси кузатилиши мумкин.

Бакиров чекловларнинг бекор қилинишига ижобий муносабат билдириб, ушбу ўзгаришлар фақат маъмурий қарор даражасида қолиб кетмаслиги, балки қонунчилик орқали мустаҳкамланиши лозимлигини қайд этди. Унинг фикрича, АҚШда сиёсий маъмурият алмашган тақдирда ҳам молиявий каналлар барқарор ишлаши учун ҳуқуқий кафолатлар муҳим аҳамиятга эга.

Иқтисодчи, Абу Дабидаги Ню Йорк университети профессори Беҳзод Ҳошимов эса чекловларнинг камайтирилишини умумий иқтисодий мантиқий қадам сифатида баҳолайди.

Унинг таъкидлашича, капитал ҳаракатига қўйилган ортиқча чекловлар иқтисодий самарадорликни пасайтиради. Айрим шахслар ёки тузилмалар бу имкониятлардан ноқонуний мақсадларда фойдаланиши мумкинлигини инкор этмаган ҳолда, Ҳошимов бундай хавфлар маъмурий тақиқлар билан эмас, балки ҳуқуқий назорат ва жазо механизмлари орқали ҳал қилиниши кераклигини таъкидлайди.

Профессорнинг фикрича, узоқ муддатли истиқболда мазкур ўзгаришлар Ўзбекистон уй хўжаликлари учун ҳам янги имкониятлар яратади. Хусусан, фуқаролар АҚШ компанияларида акция ёки улуш сотиб олиш, жамғармаларини халқаро молия бозори орқали диверсификация қилиш имкониятига эга бўлади. Бу нафақат сармоя, балки жамғариш маданияти учун ҳам муҳим қадам ҳисобланади.