Хитой–Қирғизистон–Ўзбекистон темир йўли муҳим босқичга чиқди

Хитой–Қирғизистон–Ўзбекистон (CKU) темир йўли лойиҳасининг молиявий жиҳатдан ёпилиши Евроосиё таъминот занжирларида муҳим бурилиш нуқтаси ҳисобланади, деб ёзмоқда Владимир Норов. Қурилиш ишлари амалий босқичга чиққан сари, ушбу инфратузилма ташаббусининг минтақавий ва глобал аҳамияти тобора аниқлашмоқда.

Лойиҳа, аввало, логистик диверсификациянинг амалий намунаси сифатида қаралмоқда. Хитой учун CKU йўли ғарб томон йўналган муқобил қуруқлик коридорини яратиб, денгиз ташувларига боғлиқликни камайтиради. Қирғизистон ва Ўзбекистон учун эса ушбу темир йўл транспорт суверенитетини мустаҳкамлаб, Хитой бозорларига тўғридан тўғри чиқиш имконини беради.

523 километрлик янги линия Хитой–Европа йўналишини тахминан 900 километрга қисқартиради. Тўлиқ ишга тушганда транзит вақти 7 кунгача камайиши кутилмоқда. Энг муҳими, лойиҳа Транскаспий ёки Ўрта йўлак инфратузилмасига интеграция қилинади ва Озарбойжон, Гуржистон ҳамда Қора денгиз портлари орқали Европа бозорларига чиқишни кучайтиради.

Шу билан бирга, лойиҳа қатор мураккаб чақириқлар билан боғлиқ. Маршрутнинг қарийб 40 фоизи тоннел ва кўприклардан иборат бўлиб, техник хавфларни оширади. Темир излар оралиғи фарқи ҳам жиддий муаммо ҳисобланади: Чунки Марказий Осиёда 1520 мм, Хитойда эса 1435 мм стандарт қўлланилади. Бу чегарада юкларни қайта орттириш ёки мослашувчан ўқлардан фойдаланишни талаб қилади.

Молиялаштириш қўшма корхона орқали амалга оширилмоқда. Лойиҳанинг умумий қиймати тахминан 4,6 млрд доллар бўлиб, унинг ярми 35 йиллик кредит, қолган қисми эса улушлар кўринишида тақсимланган: Хитой — 51 фоиз, Қирғизистон ва Ўзбекистон — 24,5 фоиздан.

Ҳозир 18 та тоннел ва 17 та кўприкда қурилиш ишлари бошланган. Лойиҳанинг молиявий барқарорлиги йиллик 15 млн тонна юк ташиш ҳажмига эришиш билан бевосита боғлиқ.