Россияда имтиёзли ипотекада «сўнгги вагон» эффекти кучайди
2025 йил декабрида россияликлар имтиёзли ипотекага нисбатан чекловлар кучга киришидан олдин уни қўлга киритишга ўзларини уришди. Натижада, уй-жой кредитлари ҳажми кескин ўсди.
2025 йил декабрида Россияда имтиёзли ипотекага бўлган талаб кескин ошди. Банклар бир ой ичида жами 735 млрд рубллик ипотека кредитларини расмийлаштирди. Бу кўрсаткич ноябр ойига нисбатан 48 фоизга, ўтган йилга нисбатан эса 2,6 баробарга юқори. ВТБ келтирган бозор маълумотларини РБК нашри эълон қилди.
Декабрдаги бундай фаоллик охирги марта 2024 йил июнида кузатилган эди. Ўшанда оммавий имтиёзли ипотека дастури ёпилиши олдидан 776,2 млрд рубллик кредит берилган. Бу галги ўсишга эса оилавий ипотека бўйича янги чекловлар асосий туртки бўлди.
2026 йил 1 февралдан бошлаб «бир оила — бир имтиёзли ипотека» қоидаси кучга киради. Янги тартибга кўра, болали оила имтиёзли ставкада уй-жой кредитини фақат бир марта олиши мумкин бўлади. Эр-хотин бундай кредитда фақат биргаликда қарздор сифатида қатнашади. Илгари эса турмуш ўртоқлар имтиёзли ипотекани алоҳида-алоҳида олиш имкониятига эга эди.
Банк мутахассислари бу ҳолатни «ипотеканинг дедлайни» эффекти деб баҳоламоқда. Одамлар шартлар оғирлашишидан қўрқиб, қарорни кечиктирмасдан қабул қилмоқда. Айрим банклар январ ойидан бошлаб бошланғич тўлов ва қарз олувчиларнинг даромад талабларини ошириши мумкинлигини очиқ айтмоқда.
Бу жараён фондида мижозлар шикоятлари ҳам кўпайган. Махсус платформаларда ипотека бўйича салбий фикрлар сони кескин ўсган, айниқса битимлар муддатининг чўзилиши ҳақидаги мурожаатлар кўп. Кўпчилик қарз олувчилар қоидалар ўзгаришидан олдин кредитни расмийлаштиришга улгуришга ҳаракат қилмоқда.
Мутахассислар фикрича, юқори талаб 1 февралгача сақланиб қолиши мумкин. Шундан кейин эса ипотека бозорида совиш бошланади, талаб камаяди ва кредит олиш янада манзилли ҳамда чекланган бўлади. Бу эса қурилиш соҳасига ҳам босим ўтказиши мумкин.
